Belpop - Aflevering 2 : 40 jaar Ancienne Belgique

In 2019 blaast de Ancienne Belgique 40 kaarsjes uit : voor Belpop een feestelijk alibi om terug te blikken op de boeiende geschiedenis van Vlaanderens bekendste rockzaal.

Varietézaal

In deze tweede aflevering neemt Belpop de kijker nog verder mee in de tijd, naar het interbellum, waar de jonge Luikenaar Georges Mathonet de Ancienne Belgique opkoopt en uitbouwt tot een wervelende variététempel. Zijn succesformule: illusionisten, acrobaten en komieken die het publiek opwarmen, gevolgd door de ‘vedette anglaise’ waarna de hoofdact voor de apotheose zorgt.

“Zelfs bij The Shadows was het voorprogramma een hond die zijn naam kon schrijven. Er lag een stapel letters en dan ging die hond een B halen, een O, nog eens twee B’s en een Y. Dan zeiden ze ‘Bobby’ en iedereen applaudisseerde. Zo simpel waren de mensen toen”.
​Marc Didden (toenmalig bezoeker AB)

Bruno Coquatrix, de latere directeur van de Parijse Olympia, leert er tijdens zijn stage de kneepjes van het vak. Dankzij het daaropvolgende partnership tussen Mathonet en Coquatrix worden Franse vedetten als Edith Piaf, Charles Trenet en Charles Aznavour kind aan huis in de Brusselse music-hall en Belgische artiesten als Adamo en Jacques Brel krijgen de kans om in de Olympia op te treden: dé springplank voor een carrière in Frankrijk.

Mathonet is een ondernemer met een groot hart voor muziek, maar wanneer de rock & roll zijn intrede doet, wordt zijn variété-model verlieslatend. Wanneer hem na de dodelijke brand in de Innovation in 1967 ook nog eens loodzware investeringen worden opgelegd om het pand conform de strengere voorschriften brandveilig te maken, is hij gedoemd zijn Ancienne Belgique te sluiten. Een opdoffer die hij nooit meer helemaal te boven komt.

Rocktempel

“De mensen kwamen voor Elvis Costello. Suicide, dat was synthesizermuziek en elektronische klanken. Het publiek aanvaardde dat niet en begon met alles te smijten wat ze in handen hadden. En dat was nog voor de plastieken bekertjes.”
​Arno Hintjens

In 1971 komt de zaal onder curatele te staan en dreigt ze te verkommeren. Tot enkele concertpromotoren, onder wie Paul Ambach, er hun oog op laten vallen. Ambach wil de warme, authentieke zaal enkele avonden per maand huren om er rockconcerten te organiseren. Prominente namen als Frank Zappa, en Elvis Costello zorgen er voor onvergetelijke concerten. Bij die laatste is dat vooral het gevolg van de schermutselingen die ontstaan tussen de leden van zijn voorprogramma Suicide en het publiek dat de synth-punk van het New Yorkse duo niet te pruimen vindt. Het balkon wordt in brand gestoken en de chaos is totaal. 

Het rockcircus dat plots neerstrijkt met vrachtwagens en luidruchtige roadies die materiaal laden en lossen, zorgt ook voor een shock bij de buurtbewoners; het begin van jarenlange spanningen.

Vlaams cultuurhuis

In 1977 koopt het Ministerie van Financiën het gebouw op en biedt het samen met de Botanique aan zowel de Franse als Nederlandse cultuurgemeenschap aan. Door een listige zet van Staatssecretaris van Brusselse zaken, Vic Anciaux (VU), die al langer een permanent Vlaams cultuurhuis wil in Brussel, komt de Ancienne Belgique in Vlaamse handen.

"Ik claimde de Botanique, diplomatisch denkende dat François Persoons daar ongetwijfeld zou opspringen en de Botanique ook zou willen hebben. Zo geschiedde en kon ik de Ancienne Belgique voor de Nederlandse cultuur binnenrijven."
​Vic Anciaux (Staatssecretaris)

Op 9 maart 1979 wordt de Ancienne Belgique plechtig overgedragen aan het Ministerie van Nederlandse cultuur. De oorspronkelijke naam blijft behouden, maar al snel komt de afkorting ‘AB’ in zwang.

De grillen van Lou Reed

Directeur Ivo Goris en programmator Jari Demeulemeester trekken enkele jonge vrijwilligers, vrijgestelden van stempelcontrole en gewetensbezwaarden aan.

“Al die dappere jongens die in de AB werkten, hadden meestal thuis ook nog wel een gitaar staan. De slagader van de AB is de liefde voor de muziek.”
​Jari Demeulemeester (ex-directeur).

Van programmatie tot podiumbouw, ticketverkoop en schoonmaak, de jonge ploeg werkt dag en nacht om de AB draaiende te houden. Als Lou Reed net voor zijn optreden plots seks wil, wordt er snel nog een matras aangesleept en een gewillige vrouw gezocht in het publiek.

“Ivo Goris ging op kousenvoeten het publiek in op zoek naar een vrouw voor Lou Reed. Van de eerste dame die hij aansprak, kreeg hij een klets in zijn gezicht. Bij de tweede was het prijs.”
​Marc Vrebos (technisch directeur)

Op zoek naar een nieuw publiek

De luide rockconcerten worden steeds talrijker en drijven de spanningen met de buurtbewoners op. In 1980 trekt het stadsbestuur de exploitatievergunning van de AB in. Een eerste verbouwing brengt geen beterschap qua geluidsisolatie. Voor de tweede verbouwing begin jaren ‘90 gebeurt een grondige akoestische studie. De werken duren ruim 4 jaar, maar het resultaat is een volledig geïsoleerde zaal, met een eigen opnamestudio en een technische uitrusting die haar tijd ver vooruit is. Aan de gaanderijen en de typisch rode kleur van de Grote zaal wordt niet geraakt. In 1996 kan de AB uitpakken met een schitterende infrastructuur maar het team staat wel voor de uitdaging om het publiek terug te winnen. Dat is tijdens de jarenlange verbouwing de weg naar de AB kwijtgeraakt. 

“Toen ik  in ’97 aan de slag ging, dacht ik dat je je als AB-programmator alles kon permitteren; de zalen zaten toch altijd vol. Daar heb ik me toch flink aan mispakt. De AB moest zijn plek terugvinden in dat landschap. Gelukkig was er op dat moment een enorme boom van Belgische muziek.”
​Kurt Overbergh (artistiek directeur)

Toonaangevend

De AB speelt eind jaren ’90 in op de heersende Belpop-boom en bands als dEUS worden door het huis omarmd. Internationaal krijgt de concertzaal ook steeds meer weerklank. Het toonaangevende muziekblad Pollstar roept de AB uit tot één van ’s werelds beste clubs en MTV kiest de Brusselse venue om een concert van Oasis te capteren.

Een belangrijk mission statement van de AB is het inzetten op nieuw en opkomend talent. In 2000 speelt een nog onbekend Coldplay zijn eerste Belgische show in de AB en ook Adele geeft er haar allereerste Europese optreden.

Met zijn ‘artist in residence’-schap geeft de AB jonge Belgische bands een platform.

In 2019 staat de AB bovenaan de lijst van meest succesvolle clubs in Europa, mede dankzij het succes van Belgische bands.

"De AB heeft Black Box Revelation echt wel gevormd. We hebben er onze eerste EP opgenomen als artists in residence en kregen een platform voor onze eerste concerten. Daarom zullen we altijd teruggrijpen naar de AB. Ja, we zien die graag hé."
​Jan Paternoster (Black Box Revelation)

Getuigen

Paul Ambach (concertorganisator), Hendrik Willemyns (muzikant Arsenal), Marc Didden (journalist), Jan Paternoster (muzikant Black Box Revelation), Jean Kluger (producent), Johan Verminnen (zanger), Vic Anciaux (voormalig politicus), Salvatore Adamo (zanger), Arno Hintjens (zanger), Marc Vrebos (technisch directeur), Dirk De Clippeleir (algemeen directeur), Jari Demeulemeester (voormalig algemeen directeur),Teddy Hillaert (ex-programmator), Kurt Overbergh (artistiek directeur), Adeline Mathonet (dochter Georges Mathonet), Johan Ral (auteur), Pascal Vandevelde (ex-programmator), Tom Barman (zanger dEUS).