“Als we écht iets willen veranderen, dan kan dat ook.”

“De vluchteling verliest niet enkel zijn fysieke plek, hij verliest ook een stukje van zijn identiteit. Van een individu met een naam en adres en familiebanden, ga je naar de categorie migrant/vluchteling. Je begint je een vreemde te voelen. Ook voor jezelf.”
Nelofer Pazira.

Vrijheid is het hoogste goed

De liefde van Nelofer Pazira voor Afghanistan zit diep geworteld en ze houdt contact met Kabul. Haar journalistieke werken – films, boeken en documentaires - zijn doordrongen van de vluchtelingenproblematiek. Het is een rode draad in haar leven en het hoogste goed blijft voor Nelofer de persoonlijke vrijheid. In Pakistan moest ze leren leven met een boerka en de vele beperkingen die vrouwen worden opgelegd.

 “Vrijheid is voor mij het meest dierbare op de wereld. Ik realiseerde me dat vrijheid me was ontnomen enkel door een simpele grenslijn over te steken. Een lijn die amper bestond. Maar net door die grenslijn over te steken, werd al mijn vrijheid afgenomen.”

Nelofer is dankbaar dat ze uiteindelijk in Canada terecht kwam en kon studeren. Ze ervaarde hoe vrijheid voelde. Maar ze bleef zich wel altijd een nomade voelen.

Hoop in Beiroet

Na haar studies wisselde ze haar woonplaats in Canada af met een appartement in Parijs en een appartement in Beiroet in Libanon. Die stad doet haar het meest aan Kabul denken en het geeft haar hoop.

“Toen ik veertien jaar geleden voor het eerst in Beiroet kwam, waren de gebouwen in de stad niet langer vol met kogelgaten. Beiroet herleefde. Het was heropgebouwd en de instelling van de mensen die er woonden was helemaal veranderd. Ze leefden opnieuw in een vrij land. Ik vestigde me er toen nog niet definitief, maar ik dacht; Ok, hier zie ik mezelf terugkomen,  hier kan ik voor een tijdje wonen want ik kan van deze stad iets leren. En het brengt me elke dag iets bij, zaken waarvan ik nooit dacht dat ze mogelijk waren.“

De kracht en de last van de islam

Als overtuigd moslim gelooft ze in de fundamentele vrijheid van de mens. Haar geloof geeft kracht om weerstand te bieden tegen elke vorm van onderdrukking. Toch vindt ze het niet gemakkelijk om vandaag een moslima te zijn. In de Westerse wereld heb je al snel het gevoel verantwoording te moeten afleggen over je geloof, een soort verdedigingsreflex die elke moslim kent. Het is één van de problemen waar de moslimwereld mee kampt.

“Ik denk dat het vandaag veel moeilijker is om moslim te zijn. Het probleem ligt in de wereldpolitiek,  de onveiligheid door de zelfmoordaanslagen,  door de taliban, door IS,  door de  verschillende  monsters die maar blijven opduiken. Ja, het is heel moeilijk om vandaag een moslim te zijn omdat je jezelf onmiddellijk moet verdedigen: Ik ben een moslim maar ik ben geen terrorist.”

Drie generaties vluchtelingen

Nelofer neemt Alicja mee naar het Palestijnse vluchtelingenkamp Shatila in Beiroet. Bijna zeventig jaar geleden kwamen hier de eerste vluchtelingen aan. Nu, drie generaties later, hebben zij nog steeds geen Libanese nationaliteit en geen zicht op een toekomst. Het kamp heeft intussen de omvang van een stad, tussen een wirwar van elektriciteitsdraden en prikkeldraden wonen duizenden mensen in nauwe en armoedige steegjes.

Hoop is er ver te zoeken en de wetteloosheid in dit gebied geeft ruimte aan IS om hun leden te rekruteren. Maar Nelofer vindt dat deze situatie een verantwoordelijkheid is van iedereen, ook van de moslims.

“We moeten proberen te begrijpen wat er aan de basis ligt van de problemen in de wereld. Die problemen komen niet van God, ze worden veroorzaakt door menselijk falen. Wij liggen aan de basis. Ieder van ons. En het is niet enkel het Westen die dat moet inzien, ook de moslimwereld moet dat inzien. De moslimlanden zijn rijk. Inwoners van de Golfstaten kopen hier in Beiroet appartementen van 5 miljoen per stuk. Meestal staan ze leeg. Het is schandalig, als je beseft dat de gezinnen die hier in het Shatila kamp wonen zelfs geen fatsoenlijke badkamer hebben. De rijke moslimwereld moet eens nadenken over de toekomst van de wereld want zij kunnen er iets aan veranderen.”

Nelofer is kritisch, maar ze wil met haar verhaal vooral een positieve boodschap geven:

“Ik geloof dat de menselijke wil het sterkste is dat we hebben. Het is ons machtigste wapen. Je kan iets veranderen als je het wilt. Als je het écht wilt, dan zie je het voor je ogen gebeuren.”

De volgende weken in Wanderlust

In de volgende afleveringen van Wanderlust ontmoet Alicja:

• De cisterciënzer-abt van Orval Lode Van Hecke – 1.10
• De Sloveense filosofe en sociologe Renata Salecl – 8.10
• De Vlaamse filmmaker Raoul Servais – 15.10
• De Britse schrijfster Sara Maitland – 22.10
• De Japanse muzikant en Bach-kenner Masaaki Suzuki – 29.10
• De Brits-Amerikaanse auteur Lesley Hazleton

Ondertussen blijft het online-platform Wereldbeeld in kleine portretjes, filmpjes en interviews tonen hoe bekende en minder bekende mensen, maar ook religies, filosofie en levensbeschouwingen op zoek gaan naar zingeving in het leven.

Wanderlust op vrtnu.be: reeks 2 én de hele eerste reeks

Op vraag van veel kijkers is de eerste reeks van Wanderlust opnieuw online gezet op vrtnu.be. Ze is beschikbaar tot 5 november. 

Uiteraard is ook elke aflevering van de tweede reeks te bekijken op het videoplatform. Telkens vanaf de eerste uitzending tot eind november.

Wereldbeeld: een platform over levensbeschouwing

Bij de start van het eerste seizoen van Wanderlust vorig jaar, startte Canvas met het online-platform Wereldbeeld (canvas.be/wereldbeeld) waar gefocust wordt op zingeving, filosofie en religie. Naast gedetailleerde info over het programma Wanderlust kan je er ook extra rubrieken terugvinden. Het platform groeit gestaag met wekelijks nieuwe bijdragen en inzichten.