Beneath the Surface: een Vlaamse documentaire over een 'verdronken' Hongaars dorp in Roemenië
donderdag 13 november op Canvas
Donderdag 13 november 2014 — Beneath the surface is een auteursdocumentaire van de Vlaams-Hongaarse regisseur Alex Debreczeni over een dorp van een Hongaarse minderheid in het Roemeense Transsylvanië. In het dorp leefden mensen van vijf religieuze gemeenschappen eeuwenlang in vrede samen. Door toedoen van het Ceausescu-regime werd het dorp 25 jaar geleden ontruimd en 20 jaar geleden verdween het onder een stuwmeer. De documentaire portretteert een aantal voormalige bewoners, 25 jaar na het doodvonnis van hun dorp, de val van Ceausescu én het IJzeren Gordijn. Een verhaal over het belang van roots en afkomst, vol nostalgie naar een tijd van harmonie en religieuze tolerantie. Op donderdag 13 november om 23.15 u.
ʻBeneath the surfaceʼ vertelt het verhaal dat schuilt achter, of liever: onder een Transsylvanisch stuwmeer in het midden van Roemenië. Het grote meer ligt temidden van de adembenemende natuur in een prachtig heuvelend landschap. Vele families komen er kamperen om tot rust te komen. Aan de rand van het meer worden muziekfestivals georganiseerd. Op het eerste zicht lijkt het een idyllisch vakantieoord. Het enige wat niet helemaal past in het plaatje is de mysterieuze kerktoren die eenzaam boven het water uitrijst.
Verdronken dorp
Het is de kerktoren van het verdronken dorp Bözödújfalu, waar een Hongaarse bevolking met vijf verschillende geloofsovertuigingen eeuwenlang in alle vrede samenleefde, traditiegetrouw, met liefde en respect voor elkaar. Na de Eerste Wereldoorlog werd Transsylvanië bij Roemenië gevoegd. Door de dorpsvernielingspolitiek van Ceaucescu werden de inwoners in 1989 onteigend en moest het dorp plaatsmaken voor een stuwmeer.
Katalin, de apothekeres, verhuisde naar Hongarije; de welgestelde Árpád bouwde een bloeiende zaak uit in Oostenrijk; maar net als Lajos, de vroegere klokkenluider en oudste overlevende, imker István en priester József kunnen zij hun dorp in Transsylvanië niet vergeten.
25 jaar later organiseren deze ex-bewoners nog altijd een jaarlijkse reünie aan de rand van het meer om hun waarden van tolerantie en samenhorigheid door te geven aan de jongere generaties. De verhalen uit Bözödujfalu schetsen op diepmenselijke manier het leven achter het IJzeren Gordijn, de impact van Ceaucescu’s beleid, de Hongaars-Roemeense kwestie in Transsylvanië, maar vooral ook de kracht van een gemeenschap.
Uniek verhaal
ʻBeneath the surfaceʼ vertelt een uniek verhaal. Behalve een korte tv-reportage in Hongarijë, is de geschiedenis van Bözödújfalu nooit eerder verteld. Deze heel bijzondere samenleving die zo dicht bij elkaar kon leven terwijl ze zoveel verschillen in zich droeg, toont dat religieuze verschillen niet bedreigend hoeven zijn en wil aanzetten tot meer verdraagzaamheid.
De film komt precies 25 jaar na de evacuatie van het dorp en 20 jaar na de overstroming (en dus het definitieve einde) van Bözödújfalu. 25 jaar geleden viel ook het IJzeren Gordijn én het regime van Ceaucescu. Aan de hand van het verhaal van de verschillende personages krijgen we op een natuurlijke manier een heel concreet inzicht in het leven tijdens de communistische dictatuur.
Een Roemeens-Hongaarse geschiedenis verteld door een Vlaamse regisseur
De jonge filmmaker Alex Debreczeni werd geboren in België maar trok voor zijn eerste lange documentaire naar Transsylvanië, een streek die ooit tot zijn vaders geboorteland Hongarije behoorde. Zo is Beneath the surface ook onrechtsreeks een reflectie over de gevolgen van het hertekenen van de Europese grenzen na WOI.
Alex Debreczeni: "Roots zijn voor mij persoonlijk zeer belangrijk. Mijn vader was een Hongaarse politieke vluchteling, mijn moeder is een Vlaamse. Toen ik geboren werd, had mijn vader al amnestie gekregen. Hij mocht terugkeren naar zijn geboorteland en bouwde er een vakantiehuis. Zo groeide ik op in twee verschillende werelden. Tijdens het schooljaar in België en tijdens de zomer in Hongarije. Het is een vreemde ervaring om langzaamaan te ontdekken dat de wereld je als een vreemdeling beschouwt. Hiermee bedoel ik dat ik in België als Hongaar word beschouwd en in Hongarije als Belg. Zo is er dan ook weinig kans dat ik voor één van beide landen patriottische gevoelens krijg. Langs de andere kant wil ik ook geen van beide opgeven. In de zomer wil ik mijn Hongaars leven in Hongarije leven en in de winter mijn Belgisch in België”.
Beneath the surface is een coproductie van Cassette for Timescapes, Volya Films en Canvas en kwam tot stand met de steun van het Vlaams Audiovisueel Fonds en het Nederlands Film Fonds. De film ging in première op het Film Festival van Oostende en werd genomineerd voor de Ensor voor beste documentaire van 2014.
Alex Debreczeni kan worden gecontacteerd voor een interview via [email protected]
www.timescapes.be 