Brain man - Op zoek naar een beter brein voor Otto-Jan Ham

In de vijfdelige reeks Brain Man onderzoekt Otto-Jan Ham of het mogelijk is de werking van je hersenen te verbeteren. Indien wel, hoe doe je dat dan? En hoe ver wil je daarin gaan? Om een antwoord te vinden op die vragen, onderwerpt Otto-Jan zichzelf als proefkonijn aan een reeks gewaagde experimenten.

Hij krijgt daarbij de hulp van zijn Woestijnvis-collega Bart Van Peer. Bart is wetenschapper van opleiding en al jaren gefascineerd door nieuwe ontwikkelingen in de neurowetenschap. Samen zorgen ze voor een unieke combinatie van wetenschap en humor.

Vanaf dinsdag 7 januari om 21.20 u. op Canvas en meteen integraal op het Canvas-kanaal van VRT NU.

“Otto-Jan is al jarenlang een trouwe vriend en topcollega. Hij is sympathiek en van goede wil, maar ook impulsief, een stresskonijn en een meester in de chaos. Tegenwoordig kan je alles aanpassen en verbeteren, maar zou dat ook lukken met iets superingewikkelds als het menselijk brein. Dat van Otto-Jan bijvoorbeeld?”
​Bart Van Peer

Boost your brain

Bart en Otto-Jan gaan na hoe ze het brein van Otto-Jan kunnen boosten. Helpt sport ? Wat doen honger en koude met je hersenen? Zijn er pillen of technische snufjes die je kan gebruiken? Wat zijn de mogelijkheden van meditatie, virtual reality en psychedelica? En heeft die zelfverbeteringsdrang ook schaduwkanten? Otto-Jan gooit zich vol overgave in de experimenten. Bart begeleidt hem daarbij en zorgt voor wetenschappelijke omkadering. En natuurlijk gaan ze ook langs bij échte experten.

Om het effect van de experimenten in kaart te brengen, worden de hersenen van Otto-Jan twee keer grondig doorgelicht: een eerste keer bij het begin van de eerste aflevering en een tweede keer aan het einde van de reeks.

Otto-Jan Ham hoeven we natuurlijk niet voor te stellen. We kennen hem van Studio Brussel, De ideale wereld, De warmste week, Hotel Romantiek, De campus cup en nog veel meer. Ook Bart Van Peer werkt al geruime tijd in de media, al is hij fysicus van opleiding. Hij werkte onder meer mee aan De ideale wereld en De schuur van Scheire.

Aflevering 1

In de eerste aflevering gaan Otto-Jan en Bart na of leren en studeren ons brein kan verbeteren. ​ Maar eerst wordt het brein van Otto-Jan grondig onderzocht. Hij ondergaat een hele batterij psychologische tests en zijn hersenen wordt gescand.

Daarna gaan Bart en Otto-Jan op bezoek bij Daniel Tammet, een man die tienduizenden cijfers van het getal pi uit het hoofd kan opzeggen. Je weet wel: 3,14 enzovoort. Heeft Daniel goede tips voor Otto-Jan echt aan zijn hersenavontuur begint?

Otto-Jan besluit ook een nieuwe taal te leren: IJslands. Want studeren zou je brein verbeteren. Het zou ook helpen om je impulscontrole te verbeteren, met andere woorden om beter te kunnen weerstaan aan impulsen, stimulansen of opwellingen.

Om het allemaal wat vlotter te laten verlopen, gaan Otto-Jan en Bart daarna op zoek naar middeltjes om sneller en efficiënter te leren. Hij gaat daarvoor te rade bij toxicoloog Jan Tytgat én bij ervaringsexperten: studenten tijdens de blok. Otto-Jan probeert uiteindelijk drie medicijnen: Modafinil, Rilatine en een haargroeimiddel dat de bloeddoorstroming in de hersenen stimuleert. Kan je zo je brein optimaliseren? Of zijn de nadelen toch groter dan de voordelen?

Aflevering 2

In de tweede aflevering krijgt Otto-Jan het zwaar te verduren als hij de invloed onderzoekt van fysieke ontbering of activiteit op zijn hersenwerking.

Bij een eerste experiment moet hij drie dagen extreem vasten, tot hij een ‘ketose’-toestand bereikt. Dat is een tekort aan suikers waardoor zijn lichaam ‘ketonen’ gaat produceren, een stof die de hersenfuncties versterkt. Om het iets makkelijker te maken, probeert hij dat ook ​ via een ketonendrank in het labo van professor Peter Hespel, inspanningsfysioloog aan de KU Leuven. Kan je zo hetzelfde effect bereiken, maar dan zonder honger te lijden?

Daarna onderzoekt Otto-Jan het effect van sport op de hersenen. Hij probeert daarvoor zelf twee sporten: fietsen en gewichtheffen.

Otto-Jan en Bart gaan ook naar IJsland voor een zogenaamde ‘Wim Hof expeditie’. Ze worden er blootgesteld aan extreme koude om zo het brein van Otto-Jan te optimaliseren. Een zinvolle interventie of pseudowetenschappelijke onzin?

Aflevering 3

De derde aflevering speelt zich helemaal af in Silicon Valley. Otto-Jan gaat er samen met Bart op zoek naar ‘shortcuts’ om snel en zonder veel moeite zijn brein te optimaliseren.  Zo test hij kauwbare koffie en ‘nootropics’: voedingssupplementen om de werking van je hersens te verbeteren. Hij spreekt ook met een ‘brain hacker’, die dagelijks tientallen pillen neemt om zijn hersenen te versterken.

Otto-Jan onderzoekt ook de kracht van hersengolven. Hij leert een helikopter besturen door de kracht van zijn eigen hersengolven. Daarna gaat hij een uurtje drijven in een ‘flotation tank’ om zijn brein tot rust te brengen. En hij neemt ook deel aan een bizar ‘meditatietornooi.’ Wie daarbij de rustigste hersengolven kan produceren, is kampioen.

Aflevering 4

Ook virtuele werelden en suggestie kunnen je brein beïnvloeden. Daarover gaat het in de vierde aflevering. Otto-Jan Ham gooit zich daarbij op hypnose, virtual reality en psychedelica.

Eerst trekken Bart en Otto-Jan naar psychiater Dirk De Wachter. Die hypnotiseert Otto-Jan om hem zo wat meer tot rust te brengen. Hypnose blijkt geen onzin, maar een heel nuttige therapeutische techniek.

Bart en Otto-Jan gaan vervolgens naar Barcelona. Daar kan Otto-Jan met een VR-helm advies geven aan zijn virtuele alter-ego. Hij kruipt daarvoor in de virtuele huid van Sigmund Freud.

De zoektocht naar ultieme hersenervaringen brengt Otto-Jan en Bart ook naar een ‘psychedelisch weekend’. Onder deskundige begeleiding nemen ze een stevige dosis van het hallucinogene middel psilocybine, dat ook in sommige paddenstoelen zit. Is dat de ultieme brain hack? Of zijn de risico’s toch groter dan de voordelen?

Aflevering 5

In de laatste aflevering probeert Bart het woelige en chaotische brein van Otto-Jan tot rust te brengen.

Daarvoor onderzoeken ze eerst het effect van smartphones en de voortdurende connectiviteit op onze mentale vermogens.

Daarna wordt het brein van Otto-Jan onder een hersenscanner vergeleken met dat van de Tibetaanse lama Zeupa, een man met dertig jaar meditatie-ervaring. Otto-Jan gaat ook zelf mediteren.

Tenslotte wordt ook de balans opgemaakt van het avontuur. Heeft Otto-Jan na alle experimenten van de voorbije maanden zijn hersencapaciteiten verbeterd? Of vertoont zijn brein nog altijd dezelfde gebreken en zwakke punten als bij het begin van de reeks?

Terug naar de overzichtspagina van Canvas in het voorjaar.