Een kleurrijke geschiedenis van Amerika

The subtlety enhances history rather than overwhelming it, making America in Color dazzling in a quiet way.
(San Francisco Chronicle)

“Something about the color images makes clearer on an emotional level that these ancestors felt fear and uncertainty, just as we do, and were fallible and sometimes cruel, just as we are. Big events make up much of each episode, but when the series goes small, it finds the real humanity behind the march of history.”
(The New York Times)

Aflevering 1: De jaren ‘20

In de jaren 1920 ondergaan de Verenigde Staten de grootste verandering uit hun geschiedenis. Op tien jaar tijd maken paardenkarren, moeders aan de haard en saloons plaats voor auto’s, vrijgevochten feministes en een verbod op sterk drank, dat een averechts effect heeft. 

Maar er is ook politieke en sociale onrust: in 1920 maakt een bomaanslag in Manhattan 38 doden. De rol van vrouwen in de industrie en de economie, én het vrouwenstemrecht zorgen voor een emancipatiegolf en een nieuwe generatie onafhankelijke en zelfbewuste vrouwen. Dat uit zich in onder meer in hun sociale leven en de mode.

De ‘drooglegging’ – het alcoholverbod - drijft het amusementsleven ondergronds en dat leidt tot een muzikale, sociaal en raciaal gemengde ‘undergroundcultuur’. In het zuiden verzet de Ku Klux Clan zich daar hevig tegen. En ook de ‘gewone’ criminaliteit tiert welig, met Al Capone als de meest beruchte maffiabaas. 

Model T van Ford – de eerste echte ‘volkswagen’ – maakt de Amerikanen mobiel. Een nieuw technologisch wonder - de radio -  informeert hen en creëert allerlei sport- en muziekhelden. De economie boomt en ‘the sky is the limit’. Dat geldt heel letterlijk voor de ‘wolkenkrabbers’ in de steden.

Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Miami en Mississippi worden getroffen door extreme natuurrampen. Dat veroorzaakt enorme schade en schulden. En tegen het eind van het decennium maakt de Wall Street Crash een einde aan het tien jaar durende feestje….

Aflevering 2: De jaren ‘30

De jaren ’30 beginnen met de grootste economische schok in de Amerikaanse geschiedenis. Een ambitieus tewerkstellingsprogramma en grote infrastructuurwerken keren het tij. Het einde van de drooglegging, de radio, de swing en het vliegtuig zorgen voor ontspanning in deze harde tijden. Dat zien we in deze tweede aflevering voor het eerst in kleur en in zeldzame, nooit eerder op televisie getoonde beelden.

De Wall Street Crash van oktober 1929 brengt ook president Herbert Hoover ten val wanneer hij het leger inzet tegen demonstrerende veteranen van WO 1. Zijn opvolger Franklin D. Roosevelt belooft verandering en wil de 15 miljoen Amerikaanse werklozen weer aan een job helpen. Roosevelt zet het nieuwe medium radio in om zijn plannen te promoten.

De drooglegging wordt afgeblazen en de FBI pakt de zware criminaliteit aan. De swing domineert de nachtclubs en Hollywood floreert. Maar in het Amerikaanse binnenland verandert de droogte de velden in ‘dust bowls’ en moeten de boeren op de vlucht. De segregatie maakt de crisis voor zwarten nog erger. Voor het eerst verenigen ze zich in een eigen vakbond.

Vliegtuigen maken de wereld kleiner en tegen 1937 zijn transatlantische vluchten mogelijk. Maar aan de horizon verschijnen donkere wolken. Steeds meer Duitse Joden proberen zich in Amerika te vestigen. Wanneer de legers van het Derde Rijk in 1939 Polen binnenvallen, kunnen de Amerikanen alleen maar toekijken hoe de oorlog Europa uiteenrijt.

Aflevering 3: De jaren ‘40

In de jaren ’40 evolueren de Verenigde Staten van een isolationistische natie tot de leider van de vrije wereld. In de eerste helft van het decennium vechten Amerikanen op fronten over heel de wereld. Na de oorlog worden burgers consumenten en boomen de typisch Amerikaanse woonwijken in de voorsteden. Zeldzame archiefbeelden tonen deze evolutie zoals we ze nog nooit gezien hebben: in kleur.

In 1940 twijfelt Amerika nog of het zal deelnemen aan de oorlog. Maar de Japanse aanval op Pearl Harbour op 7 december 1941 verandert alles. President Roosevelt, die net aan zijn derde termijn is begonnen, verklaart de oorlog aan Japan en Duitsland.

Amerika trekt ten strijde en mobiliseert een enorme oorlogsindustrie. Afro-Amerikanen en vrouwen hebben daar een groot aandeel in. Maar raciale discriminatie blijft bestaan, zowel in de fabrieken als in het leger en het dagelijkse leven. In 1942 worden bovendien 120.000 Japanse Amerikanen ontheemd en opgesloten in kampen. Na een wapenrace met Nazi-Duitsland test Amerika als eerste een atoomwapen. Enkele weken later maken twee atoombommen een einde aan de oorlog.

De toekomst oogt rooskleurig, maar toch is er kort na de oorlog nog veel sociale onrust. Harry Truman volgt de overleden Roosevelt op. Truman wil de Amerikaanse droom voor iedereen bereikbaar maken. Een overvloed aan producten en gadgets zorgt voor een maatschappij die drijft op consumptie.

Aan het einde van het decennium is Amerika de grootste supermacht van de wereld met een machtige economie en een robuust leger. Maar de verhoudingen tussen de grootmachten bevatten de kiem voor een nieuw conflict: de koude oorlog.

Aflevering 4: De jaren ‘50

Voor de Amerikanen zijn de jaren ’50 een gouden tijd. De generatie van de ‘baby boomers’ geniet van de vrede, technologische vooruitgang en welvaart. Maar achter die fraaie façade gaan grote sociale en raciale spanningen schuil. De Russen hebben ondertussen ook atoombommen en de koude oorlog werpt een lange schaduw over Amerika en de rest van de wereld.

Na de ontberingen tijdens de oorlog gaat het Amerika in de jaren ’50 voor de wind. De mensen zijn optimistisch. De vele jonge koppels en gezinnen verhuizen uit de stad naar prefabwijken in de voorsteden. Ze verdienen goed hun kost en spenderen hun geld aan auto’s, tv-toestellen en andere consumptiegoederen. Jongeren omarmen de amusementscultuur en de rock ‘n’ roll, met Elvis Presley als een van de nieuwe muzieksterren.

In juni 1950 valt Nood-Korea zijn zuidelijke buur aan. Uit angst voor de verspreiding van het communisme stuurt president Truman troepen naar Korea. Drie jaar en 34.000 Amerikaanse doden later eindigt de oorlog onbeslist. In de VS zelf woedt ondertussen een verregaande ideologische oorlog tegen communistische invloeden in de samenleving. 

In 1957 verlegt de USSR de grenzen van de machtsstrijd naar de ruimte met de lancering van de Sputnik 1. Amerika is op achtervolgen aangewezen in de ‘space race’ en zet daarvoor al zijn financieel en technologisch potentieel in.

Ondertussen komen lang smeulende raciale spanningen in de Amerikaanse maatschappij tot een kookpunt. De niet bestrafte moord op de zwarte tiener Emmett Till en acties tegen segregatie op het openbaar vervoer en in het onderwijs geven de gelijke-kansenbeweging een boost.

Aflevering 5: De jaren ‘60

De jaren ’60 zijn een revolutionair decennium dat het Amerika van vandaag vorm heeft gegeven. De strijd voor gelijke kansen en de oorlog in Vietnam verdelen de natie. Het land wordt dooreengeschud door ophefmakende moorden en de hippies creëren een tegencultuur.

Het decennium begint met een cruciale verkiezingsstrijd tussen de Republikeinse vicepresident Nixon en de jonge en relatief onbekende Democraat John F. Kennedy. Die belooft verandering en vernieuwing. Hij wordt verrassend verkozen, maar al onmiddellijk op de proef gesteld door de Sovjet-leider Chroesjtsjov, die nucleaire wapens heeft geplaatst in Cuba. Amerika en de wereld houden de adem in, maar Kennedy haalt zijn slag thuis en Chroesjtsjov haalt zijn bommen terug.

Nauwelijks een jaar later wordt Kennedy vermoord in Dallas. Zijn opvolger Lyndon Johnson wil diens politieke erfenis in ere houden en streven naar een vredevolle en rechtvaardige samenleving. Maar armoede, werkloosheid en raciale discriminatie blijken een explosieve cocktail. Gewelddadige rassenrellen en het politieoptreden daartegen kleuren het beeld van Amerika. Martin Luther King is een van de leiders van de gelijke-kansenbeweging. Hij  brengt 250.000 mensen op de been tijdens de ‘March on Washington’ in 1963. Geleidelijk begint er iets te veranderen. Al is de tegenstand tegen het opheffen van de segregatie groot in de Zuidelijke Staten.  

In de zomer van 1967 vieren 100.000 ‘hippies’ in San Francisco de Summer of Love. Ze promoten seks, drugs en vrijheid. Ze protesteren ook heftig tegen de oorlog in Vietnam. Daarbij krijgen ze de steun van bokser Mohammed Ali en Martin Luther King. Die laatste wordt een jaar later vermoord. Zijn dood jaagt een schokgolf door de Verenigde Staten.

Maar het decennium eindigt toch nog met een hoogtepunt wanneer Neil Armstrong op 21 juli 1969 als eerst mens een voet op de maan zet. Amerika is klaar voor een nieuw tijdperk.