Een Nederlandse Turk in Turkije

“Ik ben benieuwd naar mijn geschiedenis én het leven van mijn familieleden die nu in Turkije wonen.”
Özcan Akyol

Van barman tot zakenman

Zijn zoektocht voert hem door het prachtige achterland van Turkije, maar ook de grote steden en de bekende toeristische kusten. De reis voert langs Sivas, Ankara, Antalya, Kayseri en Istanbul, waar hij onder meer een dorpshoofd, schoonheidsspecialistes, studenten, een chirurg, zakenmannen, schoenmakers en een barman ontmoet. Allemaal zijn ze familie van Özcan. En allemaal tekenen ze in hun eigen bewoordingen de landkaart van het Euraziatische land en voorzien ze die in meer of minder uitgesproken verhalen van kanttekeningen.

De stem van het volk

Özcan Akyol: “Turkije bevindt zich al een tijd in het brandpunt van het internationale nieuws. Maar zelden horen we daarbij de stem van de gewone mensen die daar dagelijks mee te maken hebben, zoals in dit geval mijn eigen familie. Hoe ze ermee omgaan en hoe ze dat doen, dat is de kern van deze serie. Al vrij snel merkte ik dat de wordingsgeschiedenis van mijn familie nauw verweven is met die van Turkije. Daarnaast wilde ik een idee krijgen van wat er met mij was gebeurd, als mijn vader en moeder destijds niet naar Nederland zouden zijn gekomen als gastarbeiders. Het werd een intense zoektocht, soms emotioneel, vaak verwarrend en ontluisterend.”

Diversiteit

Özcan benadrukt dat hij in de serie geen journalistiek beeld van het land wil schetsen, maar in een persoonlijke zoektocht wil kennismaken met zijn grote en wijdverspreide familie. “In ‘deze reeks laat ik aan de hand van particuliere verhalen zien dat de Turkse bevolking allesbehalve homogeen is. Dat we daarmee ook een beeld krijgen van de huidige Turkse samenleving, in al haar facetten en met alle oude en nieuwe ontwikkelingen die er spelen, is evident en onvermijdelijk”, aldus Akyol.

Özcan Akyol

Özcan Akyol is schrijver en journalist. Hij schreef de romans Eus en Turis, maar ook columns in onder andere het Algemeen Dagblad, de VARA-gids, Helden en Nieuwe Revu. Daarnaast is hij regelmatig te gast bij De wereld draait door en Studio voetbal.

Aflevering 1: Sivas

Özcan begint zijn reis in de provincie Sivas, in centraal-Anatolië. In de bergen rondom de provinciehoofdstad werden zijn ouders geboren. In de stad zelf liggen ook de wortels van de huidige republiek Turkije.  De ‘Vader der Turken’, Mustafa Kemal Atatürk, legde hier bijna honderd jaar geleden tijdens het Sivas-congres de fundamenten voor de moderne Turkse republiek.

Özcan gaat voor het eerst naar het dorp van zijn vader, Yeşilalan, nabij Sivas. Het is een boerengehucht op de top van een besneeuwde berg, 150 jaar geleden gesticht door zijn voorouders. Hij ontmoet daar een handjevol familieleden dat achterbleef. Het zijn vooral ouderen. De jongeren zijn vertrokken naar de grote steden of verder nog, naar Europa. Wie er nog woont, verwacht een spoedig einde van het dorp.

Özcan ziet zijn familieleden in het dorp voor het eerst, zoals achterneef Adil, een keuterboer, die met zijn vrouw boven de koeienstal woont. En achterneef Mehmet, het dorpshoofd, die Özcan wijst op de restanten van het eerste huis waar zijn ouders samen woonden. Hij verwoordt ook de situatie van de Alevieten in Turkije, een liberale stroming in de Islam, waar Özcans familie toe behoort. Özcan sluit zijn bezoek aan Yeşilalan af met het inlossen van een belofte aan zichzelf.

Daarna volgt hij het spoor van zijn ouders naar het nabij gelegen Ulaş, waar vader Akyol na zijn emigratie naar Nederland in de jaren ’70 zijn kinderen vaak mee naartoe nam op vakantie. Het waren niet de meest gelukkige tijden voor Özcan. In het stadje gaat hij ook langs bij een broer van zijn moeder, die voor zijn pensionering politicus was in de door Atatürk opgerichte CHP-partij. Hij heeft een duidelijke mening over de stand van zaken in Turkije en alle ontwikkelingen die er zich voordoen.

Aflevering 2: Ankara

Özcan volgt de geschiedenis van zijn vaders familie, die grotendeels naar Ankara trok. Tientallen familieleden streken er neer, op zoek naar een beter leven. Ze werden er schoenmaker, chirurg, schoonheidsspecialiste of chauffeur. Wat ze ook doen, door de mislukte coupepoging en bomaanslagen, beleven ze angstige tijden in de Turkse hoofdstad.

Aflevering 3: Antalya

In Antalya aan de Turkse Rivièra draait alles om toerisme. Ook veel Turken gaan ernaar toe vanwege het internationale, liberale karakter van de stad. Özcan merkt dat zijn familie, werkzaam in de vele hotels en restaurants, de gevolgen ondervindt van de politieke koers van het land. Eerst bleven de Russen weg, nu ook veel Nederlanders.

Aflevering 4: Kayseri

Kayseri is een Anatolische Tijger, een eretitel voor een van de economisch snelst groeiende steden van Turkije. Özcan bezoekt dit AKP-bolwerk op zoek naar familieleden en het antwoord op de vraag wat zij merken van deze voorspoed. Zijn bezoek blijft ook bij de aanhangers van Erdogan niet onopgemerkt.

Aflevering 5: Istanbul

Istanbul vormt het decor van de laatste aflevering. Özcan ontmoet er familieleden die studeren en werken. Ze zagen hun stad de afgelopen jaren veranderen en vragen zich hardop af waar hun toekomst ligt.

De neven van Özcan Akyol is een productie van Skyhigh TV voor NTR.