Heizel 1985: Frank Raes blikt terug op Heizeldrama met betrokkenen en getuigen

23 augustus 2022 - In de driedelige documentaire Heizel 1985 vertelt sportjournalist Frank Raes het verhaal van het Heizeldrama. Op 29 mei 1985 kwamen in het Brusselse Heizelstadion 39 mensen om het leven nadat er paniek uitbrak in één van de supportersvakken. Dat gebeurde in de aanloop naar de Europabeker I-finale tussen het Italiaanse Juventus en het Engelse Liverpool.

Ondanks de vele slachtoffers werd de wedstrijd toch gespeeld uit angst voor nog meer rellen en doden in geval van afgelasting. Frank was zelf als journalist aanwezig bij het drama. In de reeks praat hij met supporters, mensen van de ordediensten, hulpverleners, organisatoren, spelers, journalisten en anderen die net als hij getuige waren van de ramp.

Vanaf vrijdag 23 september om 21.20 uur op Canvas en VRT MAX

“Ik heb me op de pechstrook van de autostrade geparkeerd en heb daar een uur voor me uit gestaard. Helemaal murw.”
​Frank Raes

Drama

Ongeveer een uur voor de start van de wedstrijd drongen Liverpool-supporters binnen in een vak dat voornamelijk was gevuld met Juventus-supporters. Die laatsten sloegen op de vlucht en in de paniek en het gedrum lieten 39 supporters het leven en raakten honderden anderen gewond. Rijkswacht en politie waren niet bij machte om het drama te voorkomen. In drie afleveringen reconstrueert Frank Raes het drama, dat telkens wordt belicht vanuit een ander perspectief.

In de eerste aflevering komen alleen Italianen aan het woord. Vooral het perspectief van de slachtoffers wordt hier weergegeven: wie waren ze, hoe hebben ze het beleefd en welke sporen heeft het drama nagelaten?

In de tweede aflevering belichten de Engelsen hun kant van het verhaal. Dat voegt nuance toe en geeft inkijk in de sociaaleconomische context van midden jaren tachtig en het probleem van voetbalgeweld in de toenmalige Engelse samenleving. Bij het drama waren ongeveer 200 Liverpool-fans betrokken, toch kleeft het stigma van het drama sinds 1985 aan alle Liverpool-supporters. Hoe gaan ze daarmee om?

In de derde aflevering wordt het verhaal vanuit Belgisch perspectief verteld. Rijkswachters, politiemensen, organisatoren van de voetbalbond, journalisten en mensen van het Rode Kruis leggen de pijnpunten van de toenmalige organisatie bloot en blikken terug op de dag die hun leven veranderde. In deze laatste aflevering is Frank Raes niet langer de gids, maar vooral ook zelf een getuige: “Die 29ste mei zal tot het einde mijner dagen in mijn brein verankerd blijven. De dag zelf en de dagen nadien heb ik in een werkroes beleefd, me zelf voorbijrennend om nieuws en reacties te verzamelen. Pas vier dagen later is de catastrofe echt tot me doorgedrongen. Ik heb me op een bepaald moment op de pechstrook van de autostrade geparkeerd en heb daar een uur voor me uit gestaard. Helemaal murw. Het zal als een cliché klinken maar het werkte louterend om 37 jaar later met die herinneringen aan de slag te gaan. En te voelen hoe dat litteken nog altijd aanwezig is in beide kampen. Bij overlevenden, nabestaanden, daders en getuigen.”

Collectief geheugen

De reeks wil niet alleen de feiten zelf belichten en de kijker inzicht geven in wat er destijds op de Heizel is gebeurd. Evengoed draait deze reeks rond herinnering en collectief geheugen. Welke plaats heeft het Heizeldrama ingenomen in het leven van de betrokkenen en hoe hebben ze het trauma verwerkt? Dat laatste geldt zowel op individueel als op collectief niveau: hoe gingen de respectieve clubs en steden om met het drama? Welke sporen herinneren vandaag nog aan die dramatische woensdagavond?

Frank Raes praatte voor deze reeks niet alleen met supporters van beide clubs. Ook spelers, een staflid, verschillende leden van de ordediensten, hulpverleners, journalisten, fotografen, organisatoren en de vrouw van een slachtoffer komen aan het woord.

Frank Raes (1954) was jarenlang voetbalcommentator voor de VRT. Tot zijn pensioen was hij de vaste presentator van het Canvas-voetbalmagazine Extra Time.

Samen met de reeks verschijnt bij Uitgeverij Pelckmans een boek over het drama. In Heizel 1985. Het drama door de ogen van wie erbij was bundelt eindredacteur Geert Clerbout de voornaamste getuigenissen die in de reeks aan bod komen.

De muziek werd speciaal voor de reeks gemaakt door Inne Eysermans, die vooral bekend is als frontvrouw van Amatorski.

Aflevering 1: Turijn. Una giornata per non dimenticare

“29 mei 1985 is een open wonde die zich nooit zal sluiten.”
​Beppe Franzo, supporter Juventus

“Het was de belangrijkste wedstrijd van mijn leven, maar ze had elke sportieve betekenis verloren. Ik word liever niet aan die beker herinnerd.”
​Beniamino Vignola, speler Juventus

Frank Raes praat in Turijn met Italiaanse slachtoffers en getuigen van het Heizeldrama. Aan de hand van indringende getuigenissen reconstrueren de getuigen van toen hoe paniek uitbrak in het vak Z, hoe ze moesten vechten voor hun leven en hoe dat voor sommige van hun vrienden en kennissen helaas niet lukte. Voor de spelers van Juventus was het de belangrijkste match van hun leven, die voor de aftrap al elke sportieve betekenis verloor.

Vandaag nog herinnert de beker in het Juventus-museum aan die dramatische dag. Voor sommigen symboliseert hij en blijvende herinnering aan het drama, voor anderen is het de beker van de schande. Elke getuige heeft zijn eigen verhaal en herinnering, maar één ding hebben ze allemaal gemeen. 29 mei 1985 was een dag die geen van hen ooit zal kunnen vergeten.

Aflevering 2: Liverpool. Our day of shame

“Mensen die nog niet geboren waren ten tijde van het Heizeldrama, noemen ons vandaag nog moordenaars. Dat is de erfenis die elke Liverpool-supporter moet dragen.”
​Chris Rowland, supporter Liverpool

“Die wedstrijd laten doorgaan, was de slechtste beslissing ooit.”
​ Alan Kennedy, speler Liverpool

In Liverpool worden weinig mensen graag herinnerd aan het Heizeldrama. Frank Raes praat in de stad van de Beatles met supporters die er destijds bij waren en vaststelden hoe hun collega-supporters een verschrikkelijk drama veroorzaakten. Bijna veertig jaar later wringt het nog steeds. De gebeurtenissen van toen hebben ook in Liverpool diepe wonden geslagen.

Liverpool-supporters voelen vandaag nog de schaamte die hen sindsdien achtervolgt. Frank Raes zoekt en vindt de context rond het voetbalgeweld van de jaren tachtig: hoe kon het dat jonge supporters zich zo te buiten gingen aan roekeloos en gewelddadig gedrag?

Aflevering 3: Brussel. Een dag met alleen maar verliezers

“Die Engelsen waren gekomen om te vechten, dat waren beesten.”
​Gery Peerlinck, rijkswachter

“Het spelen van die wedstrijd heeft ons de nodige tijd gekocht om de zaak onder controle te krijgen.”
​Paul Grignet, provinciechef Rode Kruis

“Ik kan me honderden voetbalfases voor de geest halen, maar niet van die wedstrijd. Ik herinner me er niets van.”
​François Colin, journalist

In de derde aflevering wordt het Belgische perspectief van het Heizeldrama belicht. Hoe heeft de ramp kunnen plaatsvinden? Hoe komt het dat tickets die voorbestemd waren voor neutrale – lees: Belgische – supporters, massaal in handen van Italianen belandden? Waarom werd de ordehandhaving in het stadion verdeeld tussen de politie en de rijkswacht?

Hoe kon het dat een oud, vervallen stadion werd goedgekeurd door de UEFA? Wie besliste dat de wedstrijd ondanks al die doden toch nog gespeeld moest worden? Hulpverleners, mensen van de ordediensten, leden van de Voetbalbond en journalisten terug op een dag met alleen maar verliezers.