“Ik ben bicultureel. Dat maakt mijn leven rijker.”

Onvoorspelbaar en vrij

Masaaki Suzuki heeft zijn thuisbasis in Tokio, maar brengt de meeste tijd in het buitenland door. Als dirigent en organist reist hij heel de wereld rond.  Dat hij daardoor deeltijds leeft in hotels en luchthavens neemt hij er graag bij. Hij reist graag en leidt een erg on-Japans leven, weg van het gesettelde leven volgens de seizoenen.

“Ik voel me als een jager van eeuwen geleden. Een jager weet op voorhand niet wat en of hij iets zal vangen, het hangt allemaal af van verschillende factoren. Van die onvoorspelbaarheid houd ik wel. Het maakt me vrijer.”

Bicultureel

Masaaki Suzuki voelt zich even goed thuis in de Europese als de Japanse cultuur. Hij noemt zichzelf  “bicultureel” en beschouwt zich daardoor als een rijkere persoonlijkheid. Hij heeft geen last van de typische Japanse peer pressure. Japanners willen graag deel uitmaken van een groep gelijkgezinden, dat zorgt voor zekerheid en veiligheid. Maar als je een afwijkende mening hebt, dan is het heel moeilijk om je staande te houden in de Japanse maatschappij. Als dirigent en individueel muzikant is het voor Masaaki Suzuki veel gemakkelijker om zich vrij te voelen van de druk van de anderen.

“In Japan wordt het niet zo gewaardeerd als je je eigen persoonlijkheid toont. Op het conservatorium scoor je pas als je het voorbeeld van de leraar exact kan kopiëren. Terwijl een student in Europa juist wordt verondersteld een eigen stem te ontwikkelen op basis van dat voorbeeld. Dat ligt mij veel meer. Dat rebelse heb ik van mijn moeder geërfd.”

In de ban van Bach

Masaaki Suzuki werd in 1954 geboren in Kobe. Zijn beide ouders waren muzikanten en bekeerden zich op volwassen leeftijd tot het protestantisme. Terwijl de meerderheid van de Japanse bevolking tot het boedhisme of het shintoïsme behoort, is slecht slechts 1% christen.

Vanaf zijn twaalfde speelde hij orgel tijdens de zondagse kerkdiensten. Masaaki wist al snel dat hij iets met Bach wou doen, maar over het hoe of wat had hij zich nog geen voorstelling gemaakt. Hij wilde niet per se dirigent of organist worden, er was alleen die pure liefde voor het werk van Bach en de wil om anderen te laten kennis maken met dat werk.

Voor Masaaki Suzuki brengt de muziek van Bach een boodschap van liefde en geloof. Niet alleen in de cantates en ander vocaal werk met bijbelteksten of teksten over de liefde, maar zeker ook in de instrumentale en abstracte muziekstukken.

“De muziek van Bach is een soort enigma, een puzzel die heel ingenieus en ingewikkeld in elkaar past. Ik vind het dan fascinerend om die puzzel te ontleden en te begrijpen. Maar soms is die muziek ook gewoon een bron van energie of troost, zonder enige rationaliteit.”

Dat hij als Japanner zich toelegt op de muziek van Bach, is vaak op scepticisme onthaald: “Hoe zou iemand uit Azië de finesses van die Europese, christelijke muziek kunnen begrijpen?” Masaaki Suzuki pareert de kritiek met een gulle lach en de bedenking dat Bachs muziek juist zo universeel is.

“Ik begrijp die negatieve reacties niet. Bach is zo beroemd en vertrouwd, ook bij ons in Japan. Waarom zou hij hier niet gewaardeerd en gespeeld kunnen worden? Mijn werk is vergelijkbaar met wat gerenommeerde Bach-vertolkers als Philippe Herreweghe of Ton Koopman doen. Het verschil zit hem enkel in de muzikale accenten die we leggen.”

Van Tokio naar Kobe

Alicja bezoekt Masaaki Suzuki en zijn vrouw in hun woning in Tokio. Die grootstad is heel verscheiden en zeer levendig, maar ook bijzonder lawaaierig. Overal klinken er elektronische riedeltjes en ander artificieel omgevingsgeluid.

“We hebben geleerd dit soort lawaai te negeren. We horen het niet meer. Maar daarmee zijn we ook ons gevoel voor concentratie aan het verliezen. We verliezen onze gevoeligheid voor de subtiliteiten in muziek, waardoor het moeilijk wordt om “echte” muziek te horen, te voelen en ervan te genieten.”

Samen met Masaaki reist Alicja naar Kobe, gekend als de Japanse maffia-stad, maar ook als het centrum van de kerkelijke muziek in Japan. In een protestantse kapel heeft Masaaki Suzuki met zijn Bach Collegium Japan honderden opnames gemaakt.

Alicja en Masaaki bezoeken er ook de waterval in de streek waar Masaaki zijn kindertijd doorbracht. Hij komt woorden tekort om zijn bewondering voor pracht van dat stukje natuur uit te drukken. Zoals elke Japanner is Masaaki zich heel bewust van de kracht van de natuur. Ook hij leeft in het continue besef dat Japan elke dag getroffen kan worden door een aardbeving of orkaan. Het maakt dat hij nog bewuster in het leven staat.

“We krijgen maar een beperkte tijd hier in dit aardse leven. Dood gaan we toch, of dat nu door een natuurramp gebeurt of niet. Daarom moeten we dankbaar zijn voor die tijd die we krijgen.”

Volgende week in Wanderlust

In de laatste aflevering van Wanderlust ontmoet Alicja volgende week de Brits-Amerikaanse auteur Lesley Hazleton.

Wanderlust op vrtnu.be: reeks 2 én de hele eerste reeks

Op vraag van veel kijkers is de eerste reeks van Wanderlust opnieuw online gezet op vrtnu.be. Ze is beschikbaar tot 5 november. 

Uiteraard is ook elke aflevering van de tweede reeks te bekijken op het videoplatform. Telkens vanaf de eerste uitzending tot eind november.

Wereldbeeld: een platform over levensbeschouwing

Bij de start van het eerste seizoen van Wanderlust vorig jaar, startte Canvas met het online-platform Wereldbeeld (canvas.be/wereldbeeld) waar gefocust wordt op zingeving, filosofie en religie. Naast gedetailleerde info over het programma Wanderlust kan je er ook extra rubrieken terugvinden. Het platform groeit gestaag met wekelijks nieuwe bijdragen en inzichten.