Kinderen van de migratie - Aflevering 2: Een nieuw leven

De gezinnen van de migranten bouwen in België een nieuw leven uit. Maar dat verloopt een pak moeilijker dan ze hadden gehoopt.

De honderdduizenden gastarbeiders die in de decennia na de Tweede Wereldoorlog onze economie mee draaiende hielden, voelden natuurlijk snel de behoefte om hun gezin te laten overkomen. De Belgische overheid en bedrijven stimuleerden dat ook: ze gingen ervan uit dat huisvaders betere arbeiders zouden zijn en minder snel van job zouden veranderen.

En dus kwamen talrijke vrouwen en kinderen aan, soms dik tegen hun zin, vervuld van vrees maar ook van dromen. Maar hier was niets voorzien om hen te onthalen of te integreren. Dat leidde vaak tot grappige misverstanden in deze voor hun vreemde samenleving, maar ook tot momenten van diepe heimwee. “Zelfs de dag huilt hier”, zei de moeder van getuige Malika Bouhout vaak over dit regenachtige land.

Huisvesting

De gezinnen van mijnwerkers die in de Limburgse cités terechtkwamen, mochten van geluk spreken: ze werden gehuisvest in modelwijken waar alle huizen en tuintjes piekfijn onderhouden waren. Al kwam wel een strenge mijngarde controleren of de haag netjes geknipt was, op straf van boete.

Gezinnen die belandden in de verkrotte beluiken van de Gentse textielindustrie, of andere krotwoningen in de steden, hadden minder geluk. Geen verwarming, geen badkamer, wel schimmel, ongedierte en levensgevaarlijke toestanden. Yamilla Idrissi vertelt hoe hun huis na een kortsluiting in de vlammen opging en haar moeder de vlammen indook om haar zusje te redden.

Migrantengemeenschappen

Maar ondanks de moeilijke omstandigheden groeiden en bloeiden de migrantengemeenschappen. De Italianen en Grieken bouwden kerken, de Turken en Marokkanen moskeeën. Het is weinig dat het vaak katholieke priesters waren die de moslims hielpen om hun geloof te belijden. Zo vertelt Malika Bouhout over de in het Antwerpse legendarische pastoor Verachtert, die haar vader en zijn vrienden aan grond hielp om een moskee te bouwen… en nog biefstukken voor hen bakte ook. Maar de groei van de gemeenschap had ook nadelen, want de sociale controle op de kinderen van de migranten was vaak streng en conservatief. “Uw dochter een rijbewijs? Als die ruzie krijgt met haar man stapt ze wel in de auto en is ze ermee weg!” hoorde de vader van getuige Sema Yildiz op café.

Onderwijs

De aflevering wordt zonder meer schrijnend wanneer de getuigen vertellen hoe ze in het onderwijs behandeld werden. Het is één van de meest choquerende passages in de reeks: haast alle getuigen of hun kinderen werden met zachte dwang naar een richting georiënteerd die onder hun niveau lag, zelfs in deze eeuw nog. ​ “Meisjes gaan later toch het huishouden doen, dus kies maar een richting waar je leert koken en naaien”, hoorde Malika Bouhout van haar leerkrachten. En niet alleen een leerkracht, maar zelfs het Centrum voor leerlingenbegeleiding probeerde de ouders van Umit Kamali te overtuigen dat hij geen Latijn aankon. Hij zette door, en is vandaag auditor bij de Vlaamse overheid.