Mademoiselle Andrée – Hoe een jonge Brusselse vrouw 2000 joodse kinderen hielp redden

De op zichzelf staande documentaire Mademoiselle Andrée vertelt het in Vlaanderen zo goed als onbekende verhaal van Andrée Geulen. Toen zij in 1942 als jonge lerares de joodse leerlingen een voor een uit haar klas zag verdwijnen, sloot ze zich aan bij de verzetsorganisatie Joods Verdedigingscomité (JVC). Samen met het JVC slaagde ze erin om meer dan 2000 joodse kinderen te redden door hen onder te brengen bij katholieke families en in kloosters.

De documentaire reconstrueert haar verhaal aan de hand van getuigenissen van twee ondergedoken kinderen van toen, haar dochters, een goede vriend en haarzelf. De rode draad is immers een interview dat ze in de jaren ‘90 aan de VRT gaf. De film toont hoe de radicale keuze van ‘Mademoiselle Andrée’ nu nog het leven van de geredde kinderen en haar eigen dochters beïnvloedt. Een pakkend verhaal over een geëngageerde vrouw in een donkere tijd. Andrée Geulen werd op 6 september 100 jaar.

Mademoiselle Andrée: maandag 18 oktober om 21.20 u. op Canvas en VRT NU.

“Als je 20 jaar bent, dan heb je geen schrik.”
​Andrée Geulen

In 1942 werkte Andrée Geulen als jonge leerkracht in Brussel. Ze merkte dat hoe langer hoe minder joodse leerlingen nog naar school kwamen. Een voor een werden ze samen met hun ouders opgepakt door de Gestapo. Daarop besloot Andrée lid te worden van de verzetsorganisatie JVC (Joods Verdedigingscomité). Tot het einde van de oorlog hielp ze mee om bedreigde joodse kinderen te laten onderduiken. Bij katholieke families, in kloosters en in homes. Het JVC had daarvoor een ingenieus systeem bedacht.

Maar ook na de oorlog bleef Andrée Geulen zich engageren: ze probeerde de kinderen en hun ouders weer samen te brengen, ook al bleken er veel weeskinderen te zijn als gevolg van de Holocaust. Tot vandaag onderhoudt ze warme contacten met hen. Andrée Geulen werd voor haar engagement meermaals onderscheiden. Ze werd gehuldigd als ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’ (1989) en ‘Mensch van het jaar’ (2004) en kreeg in 2007 het ereburgerschap van de staat Israël in Yad Vashem, het memoriaal van de Holocaust in Jeruzalem.

Wie een leven redt, redt de mensheid

De inspanningen van het JVC als clandestiene Joods-Belgische verzetsorganisatie in de schoot van het Onafhankelijkheidsfront waren essentieel voor het redden van meer dan 2000 joodse kinderen tijdens Wereldoorlog II. Wat Andrée Geulen en haar collega’s hebben gerealiseerd met gevaar voor eigen leven, is uniek. En toch is hun verhaal in Vlaanderen zo goed als onbekend.

Daar wil de documentaire Mademoiselle Andrée iets aan doen met dit portret van Andrée Geulen, het enige nog levende lid van het JVC. De rode draad daarbij is een interview dat zij in de jaren 90 aan de VRT gaf. Daarnaast zijn er de getuigenissen van twee ondergedoken kinderen (Robert Fuks en Suzanne Claeys-Didkewicz), van haar eigen dochters Cathérine en Anne Herscovici en van haar goede vriend Bernard Balteau. Balteau was na zijn kennismaking met Geulen zo gefascineerd door de verhalen van de ondergedoken kinderen dat hij er verschillende boeken over schreef en documentaires over maakte.

Al die mensen zijn met elkaar verbonden, met Andrée Geulen als centrale figuur. En hun innige band is er nog altijd. Misschien nu nog meer dan ooit, nu de herinneringen van Andrée zelf moeten opgefrist worden. Zij die altijd een ongelooflijk straf geheugen had, laat nu de volgende generaties vertellen. Zodat deze beklijvende verhalen van engagement, moed en vastberadenheid nooit vergeten worden.

Mademoiselle Andrée is niet alleen een documentaire over de verzetsdaden van Andrée Geulen, maar toont ook hoe haar radicale keuze nog altijd het leven van de geredde kinderen en haar eigen dochters beïnvloedt. Het is het boeiende verhaal over een geëngageerde jonge vrouw in een donkere tijd, maar tegelijk ook een positief verhaal over veerkracht.

“Het leven, dat is niet het verleden. Het leven, dat is vandaag én dat is morgen: want morgen kan het een formidabele dag zijn. Als je je aan zo’n tak vasthoudt, dan val je nooit.”
​Getuige Suzanne Claeys-Didkewicz

Zo is deze documentaire niet alleen een hommage aan de 100-jarige Andrée Geulen, maar ook aan het leven zelf. Want, zoals de Thora het zegt: “Wie een leven redt, redt de mensheid.”