Mijn god - Phara de Aguirre op zoek naar religie en levensbeschouwing

29 maart 2023 - In de vierdelige reeks Mijn god ontmoet Phara de Aguirre aalmoezeniers en consulenten van de diverse erkende levensbeschouwingen in ons land: de rooms-katholieke, protestantse, anglicaanse, orthodoxe, islamitische en joodse godsdienst, en de vrijzinnigheid. De boeddhistische levensbeschouwing is pas sinds maart 2023 erkend en komt dus niet aan bod.

De reeks is opgebouwd rond vier biotopen waar aalmoezeniers en consulenten als betaalde kracht of als vrijwilliger aan het werk zijn: het ziekenhuis, het leger, de gevangenis en de haven. In elk van die biotopen volgen we drie verschillende levensbeschouwingen. Waar liggen de verschillen, wat zijn de gelijkenissen?

“Het waren fijne gesprekken en ontroerende rituelen die we mochten meemaken en filmen.”
​Phara de Aguirre

Het ziekenhuis

In het ziekenhuis volgen we Ine Pauwels, rooms-katholieke pastor op de dienst pastorale zorg en zingeving in het Ziekenhuis Oost-Limburg. In Brugge maken we kennis met Bernard Peckstadt, halftijds verpleger in AZ Sint-Lucas, maar ook orthodox parochiepriester. In die hoedanigheid bezoekt hij zijn parochianen wanneer die opgenomen zijn in het ziekenhuis. Latifa en Saida Chebaa zijn twee zussen die in Antwerpen MOPA hebben opgericht, een dienst voor palliatieve zorg aan moslims en mensen met een migratieachtergrond.

De gevangenis

Ook in de gevangenis hebben gedetineerden recht op geestelijke bijstand van een aalmoezenier of consulent. In de gevangenis van Beveren gaan we mee op cel met Ilse en Ben, de protestants-evangelische aalmoezeniers. We zijn ook getuige van de allereerste evangelische doop in de gevangenis. In het arresthuis van Antwerpen lopen we mee in het kielzog van Ahmed, de Islam-consulent, en in de gevangenis in Brugge volgen we Nancy, die al twintig jaar als vrijwillig moreel consulent vrouwelijke gevangenen bijstaat.

Het leger

Het leger heeft een lange traditie van aalmoezeniers en consulenten die zorgen voor geestelijke bijstand aan de militairen. We gaan mee op missie met padre Hans naar Roemenië, waar Belgische militairen meewerken aan de uitbreiding van een Roemeense legerbasis om de oostflank van de Navo te versterken. Manu is als moreel consulent verbonden aan de Koninklijke Militaire School, waar we hem de nieuwe studenten zien opvangen en begeleiden. Het leger heeft ook een rabbijn, Israël Muller, in dienst.

De haven

Vroeger had Antwerpen een internationaal zeemanshuis en zeemanskerken in de stad. Sinds enkele jaren werken de zeemansmissies en een welzijnsorganisatie samen in het Harbour Hotel, dichtbij de haven. Elke dag vertrekken de havenaalmoezeniers naar hun deel van de haven om de bemanning op schepen te bezoeken of een dienst te houden aan boord van een schip. We volgen June, een anglicaanse aalmoezenier met Filipijnse roots, Kiran, een katholiek aalmoezenier die in 2018 van India naar België kwam om hier als missionaris te werken en Jörg van de protestantse Duitse zeemanskerk die al 36 jaar havenaalmoezenier is.

Phara de Aguirre: "Ik moet eerlijk toegeven dat het voor mij lang geleden was dat ik zoveel over geloof en levensbeschouwing gepraat heb, maar het waren fijne gesprekken en ontroerende rituelen die we mochten meemaken en filmen. En of het nu de mens is of God die uw leidraad is en bij wie u steun zoekt in moeilijke tijden, het doet er niet toe voor mij."

Mijn god: vanaf woensdag 19 april om 22.10 u. op Canvas en VRT MAX

Interviews

Phara is beschikbaar voor interviews op 6 en 7 april 2023. Graag een seintje via anne. [email protected].

(lees verder onder de video)

Aflevering 1: Het ziekenhuis
​Woensdag 19 april

Ziekenhuizen zijn plaatsen waar mensen geboren worden, lijden, hopen, sterven. Het zijn voor patiënten en hun dierbaren intense momenten, waarbij ze soms steun zoeken in hun geloof of levensovertuiging. Patiënten die dat willen kunnen een gesprek aanvragen met een aalmoezenier of consulent, of kunnen een ritueel laten uitvoeren. In deze aflevering volgen we een rooms-katholieke pastor, een orthodox priester en twee moslima’s die palliatieve zorg bieden aan terminaal zieke patiënten.

Ine Pauwels is een jonge vrouw die werkt als rooms-katholieke pastor op de dienst pastorale zorg en zingeving in het Ziekenhuis Oost-Limburg. We volgen Ine wanneer ze patiënten bezoekt, de communie ronddeelt en aan Maaike de ziekenzegening geeft.

Bernard Peckstadt is als orthodox priester verbonden aan de parochiekerk van de Heilige Konstantijn en Helena in Brugge, maar hij werkt ook halftijds als verpleger in het AZ Sint-Lucas. Als één van zijn parochianen opgenomen is in het ziekenhuis, gaat hij op bezoek voor een gesprek of een ritueel.

Latifa en Saida Chebaa zijn twee zussen die samen MOPA hebben opgericht, een dienst voor palliatieve zorg aan moslims en mensen met migratie-roots. Ze begeleiden terminaal zieke mensen, zowel thuis als in het ziekenhuis. Eén van hun patiënten is Sami, een jongen van twaalf met een hersentumor. Na zijn overlijden wordt Sami naar de moskee gebracht voor de rituele wassing. Het team van Phara mocht het ritueel filmen, en dat is uniek.

Aflevering 2: De gevangenis
​Woensdag 26 april

Detentie is een ingrijpende gebeurtenis. Door het vooruitzicht de komende jaren door te brengen tussen gevangenismuren stelt de gedetineerde zijn eigen leven en gemaakte keuzes in vraag. Daarom werd al bij de oprichting van de eerste gevangenissen plaats gemaakt voor de aalmoezenier, die er de ‘zielen kwam bewerken’. Lange tijd waren katholieke aalmoezeniers de enigen die hiervoor vergoed werden. Imams, vrijzinnigen, rabbijnen, orthodoxe priesters en anglicanen deden vrijwilligerswerk. Het heeft tot maart 2007 geduurd alvorens aalmoezeniers uit alle in ons land erkende levensbeschouwingen betaald werden door de Belgische staat. 

Gevangenen kunnen naargelang hun levensbeschouwing een gesprek aanvragen met een consulent of aalmoezenier of de gebedsdiensten bijwonen. De aalmoezeniers en consulenten zijn mensen bij wie gedetineerden zonder gêne hun hart kunnen luchten zonder dat het in hun dossier beland. 

In de gevangenis van Beveren begeleiden Ilse en Ben als protestants-evangelische aalmoezeniers een twintigtal gevangenen. Ze voeren gesprekken op cel en organiseren wekelijks een gebedsdienst. We zijn ook getuige van de allereerste evangelische doop in de gevangenis.

Ahmed werkt als imamconsulent in het arresthuis in Antwerpen. Bijna één derde van de gevangenen in de overbevolkte gevangenis zijn moslims. Ahmed wil hen met gesprekken en gebeden doen nadenken over zichzelf.

Nancy was leerkracht zedenleer. Na haar pensioen werd ze vrijwillig moreel consulent in de gevangenis in Brugge. Dat doet ze intussen twintig jaar met veel passie en gedrevenheid.

Aflevering 3: Het leger
​Woensdag 3 mei

Aalmoezeniers hebben een lange traditie in het Belgische leger. Ooit waren ze met 150, nu zijn er nog een 20-tal, waaronder 12 katholieke aalmoezeniers, 8 morele consulenten, een protestantse aalmoezenier en een rabbijn. Ze blijven burger maar dragen het uniform van de ‘component’ waaraan ze toegewezen zijn: de landmacht, de zeemacht of de luchtmacht. Aan het embleem op hun uniform, bv de fakkel of een kruis, herken je hun overtuiging.

De katholieke aalmoezeniers worden door iedereen ‘padre’ genoemd. Padre Hans bezoeken we in Roemenië, waar Belgische militairen meewerken aan de uitbreiding van een Roemeense legerbasis in opdracht van de NAVO. Padre Hans is er als aalmoezenier beschikbaar voor wie nood heeft aan een gesprek. Hij doet ook gebedsdiensten en heeft een heuse challenge georganiseerd: wie met een kruis van 14 kilo de berg oploopt, mag zijn of haar naam en tijd op het kruis zetten. Manu is als moreel consulent verbonden aan de Koninklijke Militaire School. Hij begeleidt de nieuwe studenten, ook tijdens hun eerste militaire kamp in Elsenborn. Na de dood van een van de studenten op kamp zorgt Manu dat hij beschikbaar is voor de medestudenten. Israël is als rabbijn verbonden aan het leger zodat ook joodse militairen bij iemand terechtkunnen.

Aflevering 4: De haven
​Woensdag 10 mei

Antwerpen is een havenstad waar elk jaar minstens 250.000 zeelieden met hun schip aanleggen en weer vertrekken. Zeelieden die vaak maanden van huis zijn en amper de tijd hebben om de stad te bezoeken, want het laden en lossen moet alsmaar sneller.

Vroeger waren er in Antwerpen het internationale zeemanshuis en verschillende zeemanskerken. Sinds enkele jaren hebben de zeemansmissies en een welzijnsorganisatie de krachten gebundeld. Ze werken nu samen in het Harbour Hotel aan de rand van de haven. Daar kunnen zeemannen logeren wanneer ze moeten wachten op hun schip of het vliegtuig naar huis. Er is ook een zeemansclub, waar ze zich ’s avonds kunnen ontspannen, en een winkeltje waar ze inkopen kunnen doen. Vanuit het Harbour hotel vertrekken de havenaalmoezeniers elke dag naar hun deel van de haven om de bemanningen op de schepen te bezoeken en te bevoorraden.

June Mark Yañez is een Filipijnse Anglicaan. Hij heeft ervaring opgedaan in de havens van Hamburg en Rostock en werkt sinds de zomer van 2022 in Antwerpen. Ruim een kwart van de zeelieden zijn Filipijnen, wat een bijzondere band geeft met June, die de gesprekken kan voeren in het Tagalo, zijn moedertaal.

Kiran Joy Payikatt is een Indische katholieke Dominicanenbroeder. Hij woont sinds 2018 in België, studeerde theologie aan de KU Leuven en woont samen met zes andere broeders in Antwerpen. Het bisdom heeft hem gevraagd om havenaalmoezenier te worden en dus wordt hij opgeleid door de oudere katholieke aalmoezenier, Jos.

En dan is er de Duitse protestantse Lutheraan Jörg Pfautsch. Hij is ooit door de Duitse zeemanskerk naar Antwerpen gestuurd en werkt er nu al 36 jaar, want hij heeft niet alleen een job, maar ook de liefde gevonden in Antwerpen. Jörg is ervan overtuigd dat er minder conflicten in de wereld zouden zijn als er alleen zeelieden zouden zijn.