Nieuw op Canvas: België scherpgesteld

De ziel van ons land

Meer nog dan kunstenaarsportretten met bijhorende foto’s legt België scherpgesteld via hun oog de ziel van ons land bloot, zodat we op een originele manier naar ons dagelijks leven en recente geschiedenis kunnen kijken.

Iedere aflevering bevat een mix van oudere fotografen die terugblikken, voornamelijk aan de hand van fotomateriaal uit hun persoonlijk archief, en jonge actieve fotografen die we volgen tijdens de totstandkoming van hun werk.

Aflevering 1 - Voorbij de waan van de dag - De fotografie van de actualiteit (20.11)

“Goede fotojournalisten zijn rusteloze kereltjes die van hot naar her hollen om de dramatiek van het eenmalige moment vast te leggen”
Paul Van den Abeele, 1987

Beeldjournalisten hebben als geen ander onze perceptie beïnvloed. Het zijn hun beelden waarmee we dagelijks in kranten, weekbladen en - sinds kort - op onze beeldschermen geconfronteerd worden.

In deze eerste aflevering vertellen persfotografen aan de hand van iconische gebeurtenissen hoe ze de tijdsgeest beleefd hebben. We krijgen een originele blik op  de verandering en versnelling die ons land sinds de tweede wereldoorlog meegemaakt heeft.

Persfotografen hebben lange tijd geen artistieke pretentie gehad. Persfotografie betekende in de eerste plaats: een vluchtig beeld ter ondersteuning van de tekst. Maar gaandeweg groeide het verlangen naar een autonoom beeld dat zich bevrijdt van de waan van de dag. Dit is het verhaal van een strijd om erkenning, een bloeiperiode en een onzekere toekomst.

Met: Paul Van den Abeele (+), Raymond Van Der Plassche, Odette Dereze, Christian Carez, Filip Claus, Stephan Vanfleteren, Wouter Van Vaerenbergh en Jimmy Kets.

Aflevering 2 - Op zoek naar de bevroren tijd - Documentaire fotografie (27.11)

“Fotografie is bewaren. Het is natuurlijk nog honderd andere dingen, maar voor de meeste mensen is het gewoon bewaren. Ze bewaren zichzelf en elkaar.”
Cees Noteboom, 1981

Een foto is altijd passé composé. Op het moment dat je afdrukt, behoort het beeld al tot het verleden. Maar het dient voor de toekomst. In deze episode gaan we langs bij fotografen die vanuit dit besef hun camera richten op mens en omgeving.

Door de industrialisering en modernisering hebben we de plek waarin we leven zo naar onze hand gezet dat er van natuur haast geen sprake meer is. Uitdijende agglomeraties met daartussen kilometers beton en asfalt, die ons naar de schaarse natuur moeten brengen maar ze intussen steeds meer in het gedrang brengen: ziedaar de ingrediënten voor een blik op het Belgische decor.

Het zorgt bij onze ooggetuigen voor pessimisme en somberheid en soms – als een reactie daarop – tot objectiverende afstandelijkheid. En vaak loert de nostalgie uitnodigend om de hoek. Wie met het verleden aan de slag gaat, moet zich wapenen tegen een overdosis romantiek. Maar tegelijk wint elk fotodocument aan waarde met het verstrijken van de jaren.

Met: Walter De Mulder, Gilbert d’Haen, Georges Vercheval, Stephan Vanfleteren en Gert Jochems.

Aflevering 3 - De Belg in zijn blootje - Fotografie van de vrije tijd (4.12)

“Enkel je eigen stam kan je treffend vastleggen. Het is niet toevallig dat bij veel volkeren zelfs het besef leeft dat een foto nemen je ziel steelt. Wie zijn stam of eigen sociale klasse fotografeert, houdt alvast de ziel ter plaatse.”
Nan Goldin, 1991

In deze aflevering kijken we naar de condition humaine van de Belg, op de meest natuurlijke momenten: wanneer hij vrije tijd heeft en zich ontspant.

In een paar decennia evolueerde België van een overlevingssamenleving naar een consumentenmaatschappij. Zo zijn we van een spaarzaam en behoudsgezind volkje in ijltempo geëvolueerd naar een hedonistische, postmoderne mens. Vaak nog in het decor van de traditie wentelen we ons, naar Amerikaans voorbeeld, in individueel consumentisme. De materiële welstand heeft ook de noodzaak van een God als steun en toeverlaat doen verdwijnen. We geloven nu in onszelf.

In de fascinatie voor deze heerlijke nieuwe wereld kijken oude fotografen soms onbegrijpend terug en leggen de jonge fotografen steeds vaker hun ziel bloot.

Met: Herman Selleslags, Christian Carez, Carl De Keyzer, Freya Maes, Gert Jochems, Jimmy Kets en Charlotte Lybeer.

Aflevering 4 - Ceci n’est pas un pays - Fotografie van de Belgitude (11.12)

“Toen ik voldoende afstand had kunnen nemen, ben ik naar België teruggekeerd, gegrepen door de haat-liefde verhouding die ik meesleepte. De confrontatie van surrealisme met de tradities die ondanks alles stand hebben gehouden. Mooi en lelijk, de schoonheid van het lelijke. Die tegenstrijdigheden zijn tevens de mijne.”
Harry Gruyaert, 1982

Belgitudes: stel dat ze bestaan, hoe zou je ze kunnen vatten in beelden? In deze aflevering volgen we fotografen die de ziel van België proberen te vatten aan de hand van tijdloze eigenschappen.

De zoektocht naar een identiteit in een almaar groeiende geglobaliseerde wereld is meer dan een angstreflex of aangebrand nationalisme. Het betekent ook thuiskomen. Een reis op breuklijnen en langsheen grenzen. Op zoek naar beeldessays die ons vertellen waarom we geen Fransman, Duitser of Nederlander (willen) zijn.

Met: Harry Gruyaert, John Vink, Herman Van den Boom, Wouter Van Vaerenbergh & Olivier Bekaert.

Aflevering 5 – De kunst van het selecteren - Conceptuele fotografie: ideeën in foto’s (18.12)

Dankzij het internet is de verbeelding van onze tijd nooit meer dan één muisklik verwijderd. Iedereen is fotograaf en beeldenverzamelaars kunnen zonder hun huis te verlaten de virtuele wereld afstropen. Er kan eindeloos bewaard worden, en zo kan de interpretatie later des te beter gebeuren.

Maar zonder selectie is er vandaag zoveel beeld, dat bewaren waardeloos wordt. Niets bereikt nog ons collectief geheugen, zo lijkt het wel. En zo is ook de klassieke ‘documentaire’ fotografie in een hoekje geduwd.

Deze laatste aflevering focust op fotografen die documentaire fotografie vandaag conceptueel benaderen. Of aantonen dat conceptuele fotografie ook een document kan blijven. Een document dat blijft vertellen over dit land, zijn inwoners, en een wereld in verandering.

Met: Gilbert Fastenaekens, Karin Borghouts, Jan Rosseel, Vincent Beeckman en Michiel De Cleene.