Nieuw op Canvas: Changemakers. Over mensen die het verschil maken

Verandering wérkt

Changemakers zijn mensen die inspireren, ons confronteren met ons kortzichtig denkpatroon en bewijzen dat er werkbare alternatieven zijn voor financiële structuren, de economie, bedrijfsorganisaties, natuurbescherming, enz.  Ze zien oplossingen waar anderen enkel problemen zien. Ze vertrekken niet vanuit een systeem, maar veranderen het systeem, bottom-up.  Changemakers is een reeks over vijf van die gepassioneerde mensen met een progressieve visie op onze toekomst en hoe het ook anders kan.

Aflevering 1: Will Ruddick (woensdag 7 september)

De Amerikaanse fysicus en econoom  Will Ruddick woont in Kenia en heeft er in enkele sloppenwijken een complementaire munt ingevoerd. Zo kunnen de mensen er handel drijven op momenten dat ze geen geld hebben. Een enorme stap vooruit in de strijd tegen armoede en ongelijkheid, maar een bedreiging voor de banken, die net veel winst maken met het creëren van geld.

Een bedreiging voor de banken

In 2008 verlaat de Amerikaan Will Ruddick zijn vrienden, familie, hebben en houden om de wereld te verbeteren. Will is geen doordeweekse man: hij studeert al af op zijn 15^de, wordt als programmeur gevraagd in Sillicon Valley en behaalt een doctoraat in de kernfysica en economie. Dat allemaal vóór zijn 30ste. Maar in plaats van massa’s geld te verdienen of bij CERN aan de deeltjesreactor te gaan werken, trekt hij in 2008 met het Peace Corps naar Kenia, om er les te geven.

Weet hij veel dat hij vijf jaar later op de vloer van een vuile Keniaanse gevangenis zal slapen na beschuldiging van fraude. De Keniaanse centrale bank heeft het op hem gemunt, hij wordt afgeschilderd als terrorist, als gevaar voor de maatschappij. Zijn misdaad: de invoering van een complementaire munt in één van de grootste sloppenwijken van Mombasa. Een bedreiging voor het monopolie van de centrale bank die hem op allerlei manieren probeert te stoppen, zonder succes.

De Bangla Pesa

En toch heeft Will met zijn complementaire munt geen ander doel dan het nijpende armoedeprobleem op te lossen. Want dat was de situatie die hij aantrof toen hij in Kenia arriveerde: jongeren zonder toekomst, ouders zonder werk, armoede alom. Anderzijds zag hij ook dat er een overaanbod aan diensten was. Waarom dreven deze mensen dan geen handel met elkaar? Het antwoord kwam vrij snel: er was geen geld. Geen cash. Er was geen ruilmiddel om goederen en diensten uit te wisselen.

De Bangla Pesa wordt ingevoerd. Een munt die in de gemeenschap gebruikt wordt als ‘geld’. Het is meteen een groot succes: mensen kunnen met elkaar handel drijven, voorzien in hun dagelijkse behoeften, hun kinderen naar school sturen en de gemeenschap wordt hechter. Enkel voordelen. Ondertussen telt Kenia 5 complementaire munten en reist Ruddick de wereld af op vraag van ministers die er de voordelen van inzien.

Een antwoord op de nakende financiële crisis?

Het Keniaanse experiment zou ook iets voor het Westen kunnen betekenen. Zo zouden complementaire munten ook onze economie kunnen stabiliseren en een buffer kunnen creëren voor de nieuwe financiële crisis waarover alle economen het eens zijn dat ze eraan komt. Maar dit zou ook het begin zijn van het einde van het monopolie van de banken en het financieel systeem zoals we ze nu kennen.

Aflevering 2: Delphine Robbe (woensdag 14 september)

Delphine Robbe is een Franse bio-ingenieur die de wereld wil wakker schudden voor wat er onder water gebeurt. In het Indonesische duikparadijs Gili Trawangan introduceerde ze een methode om de verwoeste koraalriffen in sneltempo te herstellen. Het is haar missie om die methode wereldwijd te verspreiden want koralen verdwijnen massaal terwijl ze van onschatbare waarde zijn voor het leven op onze planeet. Zonder koraal is er ook geen zuurstof.  Maar ook boven water zorgt Delphine ervoor dat Gili Trawangan opnieuw leefbaar wordt. Dag in dag uit zet ze zich in om te werken aan een mentaliteitsverandering, een verandering die enkel haalbaar is als élke eilandbewoner er van doordrongen is.

Begin 2000 werd Delphine Robbe tijdens haar wereldreis verliefd op Gili Trawangan, een klein Indonesisch eiland ten noordwesten van Lombok. Haar liefde voor  de wereld onder water, de prachtige koralen en de duiksport deden haar besluiten om op het eiland te blijven. Delphine werd er duikinstructeur.

Al snel leerde ze dat de koralen rond het eiland bedreigd werden. Plaatselijke vissers gebruikten dynamiet om vissen boven te halen, koralen werden verwoest om de bootjes van toeristen toe te laten en de opwarming van de aarde doet de koralen in sneltempo verbleken. Delphine besloot iets terug te doen voor het eiland dat haar zoveel geluk en rust bracht.

De Biorock methode

Delphine introduceerde de Biorock-methode op Gili Trawangan. Een stalen constructie wordt onder water gelaten en onder lichte stroom gezet. Het gevolg is een spontane ontwikkeling van calciumcarbonaat waar koralen dol op zijn. Al snel ontwikkelen ze vijf keer sneller dan normaal. De stalen constructie wordt de nieuwe thuis van de koralen, het zeewier en de vissen. Een heel snelle en eenvoudige manier dus om het regenwoud van de oceaan te redden van de vernieling. Rond Gili Trawangan zijn er momenteel zo’n zestigtal biorock constructies te vinden en er zullen er nog veel meer volgen.

Delphine trekt veel aandacht met haar succesverhaal. Wetenschappers en duikliefhebbers van over de hele wereld trekken regelmatig naar Gili Trawangan voor conferenties en workshops. Zo kunnen ze het idee van de Biorock-methode meenemen naar de eigen regio, waar de situatie onder water vaak even dramatisch is als op Gili Trawangan 15 jaar geleden.

Een leefbaar eiland zonder afvalbergen

Toen Delphine 15 jaar geleden toekwam op Gili Trawangan was het eiland een vrijwel onbekende parel. Anno 2016 wordt het piepkleine eiland overspoeld door backpackers van over de hele wereld. De vele toeristen brengen lawaaierige bars, milieuvervuiling en een hele hoop afval mee. Afval dat door de plaatselijke bevolking niet gesorteerd en door de overheid niet afgevoerd werd. Delphine zag dat het nodig was om ook boven water het eiland te redden van de ondergang. Ze stond voor een zo mogelijk nog grotere uitdaging, want om het afvalprobleem op te lossen had ze de hulp van alle eilandbewoners nodig.

Delphine Robbe: “Ik ben een vrouw, ik ben Frans, ik ben blond en heb blauwe ogen. Ik ben geen moslim en heb een grote mond. Dat heeft meermaals voor problemen gezorgd. Maar ik heb het vertrouwen van iedereen gewonnen. Ik heb hun taal geleerd, mij hun cultuur eigengemaakt. Ik heb veel met hen gepraat over het afvalprobleem. Ik heb hen de ideeën aangereikt, maar de oplossingen zijn van henzelf gekomen. Alleen zo zorg je voor een mentaliteitsverandering”

En later:

De Nederlandse ecoloog Wouter Helmer zorgt voor een nieuwe toekomst voor de braakliggende landbouwgebieden van Europa. Met zijn project ‘Rewilding Europe’ wil hij tegen 2022 een miljoen hectare spectaculaire wildernis ontwikkelen, die kan concurreren met de wildparken in Afrika en Amerika. (woensdag 21 september)

De Duitse chemicus Michael Braungart bracht met een heel eenvoudig idee een nieuwe industriële revolutie op gang. Hij helpt bedrijven om hun producten zo te ontwerpen dat ze van begin tot einde veilig en herbruikbaar zijn. Zo bouwt hij aan een wereld zonder schadelijk afval. (woensdag 28 september)

Ricardo Semler is een Braziliaanse topondernemer die schatrijk werd door zijn werknemers gelukkig te maken. De toverformule: zo weinig mogelijk regels, zoveel mogelijk autonomie en zo min mogelijk managers. Doe waar je zin in hebt, als je werk maar op tijd af is. (woensdag 5 oktober)

Changemakers is een productie van Canvas naar een idee van Isabelle Boutriaux en Nahid Shaikh. Verder werkten mee: Griet Boulat, Mieke Ghys, Aster Van de Vijver, Githa Kockaerts en Sarah de Bisschop.