Nieuw op Canvas: Gilles De Coster praat met strafrechters
Vierde reeks over misdaad en justitie – vanaf dinsdag 5 januari
15 december 2020 - Gilles De Coster duikt opnieuw in de coulissen van misdaad en Justitie en verschijnt ditmaal voor de rechter. Voor acht strafrechters, meer bepaald. Vier weken lang schuiven zij aan om te praten over leven en werk. Ze bekleden een unieke, beslissende machtspositie binnen Justitie. Ze oordelen soeverein en onpartijdig over schuld, onschuld en strafmaat. Met hun verdict, van vrijspraak tot levenslang, hebben ze een immense impact op het leven van beklaagden, slachtoffers en nabestaanden - en bij uitbreiding op onze samenleving.
Ze horen geregeld dat ze “te mild” zijn, of “wereldvreemd”. Of dat ze neigen naar “klassenjustitie”. Maar hun strenge zwijgplicht weerhoudt hen ervan zich te verdedigen.
Nu spreken ze wel. De strafrechters getuigen openhartig over hun vak, hun missie en hun mensbeeld. Een inwijding in mens en métier, net als bij de vorige Canvas-reeksen Strafpleiters, Misdaaddokters en Procureurs.
De strafrechters die aan het woord komen, zijn:
- Peter Hartoch, assisenvoorzitter in het rechtsgebied Brussel/Leuven
- Michel Jordens, assisenvoorzitter in het rechtsgebied Antwerpen/Limburg (met pensioen)
- Peter D’Hondt, politierechter in Dendermonde
- Geert Vandaele, politierechter in Veurne
- Ariane Braccio, correctioneel rechter in Tongeren
- Geneviève Seressia, correctioneel rechter in Brussel
- Esther Vanderstraeten, strafuitvoeringsrechter in Brussel
- Jorn Dangreau, voormalig correctioneel rechter in Gent
Strafrechters is een productie van Woestijnvis voor Canvas.
Strafrechters: vanaf dinsdag 5 januari, vier weken lang op Canvas en via VRT NU.
“Opnieuw genoot ik het voorrecht om kennis te maken met een cruciaal justitieel beroep. Achter de passie van de acht rechters voelde ik het spanningsveld waarin ze opereren. Het contrast tussen moderne efficiëntie tegenover wetten en tradities uit de tijd van Napoleon. Het contrast tussen hun zwijgplicht en een tijdperk waarin iedereen overal zijn mening uit. Het contrast ook tussen hun engagement voor een rechtvaardige samenleving en de ontmoediging door misdaad die zich aan de lopende band aandient. Nu de rechters voor één keer mochten spreken, was het een bijzondere belevenis om hun verhaal te aanhoren.”
Gilles De Coster
Veel vragen
Nu hij de unieke kans kreeg om met de rechters te praten, maakte Gilles van de gelegenheid gebruik om door te vragen. Bijvoorbeeld: hoe kijken strafrechters naar beklaagden? Welke houding nemen ze aan, oog in oog met een potentieel misdadiger? Hoe blijven ze onpartijdig bij gruwelfeiten? Op welke elementen baseren ze de strafmaat? Wanneer twijfelen ze, en hoe beslissen ze dan? Hoe gaan ze om met emoties in de rechtszaal? Wanneer worden ze boos en houden ze een preek? Hoe doorstaan ze de druk van grote mediaprocessen? Welke misdaadtrends baren hun zorgen? Hoe gaan ze om met de vaststelling dat celstraffen die ze uitspreken, vaak niet worden uitgevoerd? En welk verdict vellen de rechters over zichzelf: zit er een houdbaarheidsdatum op hun functioneren, waarin ze dagelijks worden geconfronteerd met de donkere kant van de samenleving?
De afleveringen
Aflevering 1: In eer en geweten
“Bij mijn eerste strafzaak ging ik kapot van de zenuwen.”
“We zijn geen sadisten, we kicken niet op vrijheidsberoving.”
“Ik heb van veel beslissingen wakker gelegen.”
“Je kan makkelijk bij de ene rechter milder gestraft worden.”
Strafrechters hebben een autoritaire machtspositie. Ze beslissen soeverein over schuld, onschuld en strafmaat. Is dat een zware job? Wanneer steken emotie of twijfel bij hen de kop op? Hoe slagen ze erin om altijd onpartijdig te blijven? En hoe beleefden ze hun allereerste vonnis?
Aflevering 2: Beschuldigde, sta op
“Ik heb eens een gevecht gehad in de zittingszaal.”
“Telkens als ik de straf voorlas, gingen de haren op mijn armen overeind .”
“We hebben de neiging belerend en pedant te zijn.”
“Als ik bij mezelf emotie voel opwellen, knijp ik hard in mijn hand.”
De rechters getuigen over wat ze meemaken tijdens processen. Oog in oog staan met de beklaagde: wat doet dat met hen? Welke markante procesmomenten staan in hun geheugen gegrift? Hoe gaan de rechters tactisch om met advocaten, slachtoffers en publiek? Wanneer is het lastig om het vonnis voor te lezen?
Aflevering 3: Schuld en boete
“Gevangenisstraffen onder de drie jaar zijn problematisch.”
“Soms denk ik: behangt men de muren met onze vonnissen?”
“Ik weet niet of een rijke stinkerd gebaat is met een geldboete.”
“Een straf is nooit evenredig met het leed dat werd veroorzaakt.”
De rechters beschikken over een arsenaal straffen en maatregelen waaruit ze kunnen kiezen. Hoe maken ze die strategische keuze? Wanneer worstelen ze met hun vonnis? Hoe kijken ze naar de trend van celstraffen die niet worden uitgevoerd? En lopen ze weleens een ex-veroordeelde tegen het lijf?
Aflevering 4: Laatste oordeel
“De oorlog tegen drugs kunnen we niet winnen.”
“Ik moet me hoeden voor het machteloos gevoel.”
“Een rechter moet het noodlot vatten: bij veel mensen stond de wieg niet op de juiste plek.”
“De job heeft impact op mijn sociaal leven. Ik maak geen nieuwe vrienden.”
De rechters worden geconfronteerd met corona-overtreders, veelplegers en druggerelateerde misdaad. Hoe kijken ze naar zulke actuele fenomenen? Hoe beleven de rechters het ‘failliete’ departement Justitie? En welke impact heeft hun job op hun mensbeeld en privéleven?
De strafrechters
Gilles De Coster praat in de reeks met vier correctionele rechters, twee politierechters en twee assisenvoorzitters over hun vak, hun missie en hun mensbeeld.
Assisenvoorzitter Peter Hartoch
Peter Hartoch begon zijn loopbaan als advocaat gespecialiseerd in handelsrecht. Daarna liep hij een justitieel parcours (onder meer) als jeugdrechter, correctioneel rechter en fiscaal rechter. Momenteel is hij persmagistraat en assisenvoorzitter in het rechtsgebied Brussel/Leuven. Hij zat tot vandaag 35 assisenzaken voor, waaronder de processen tegen Alinda Van der Cruysen (dubbele moord op bejaard koppel), Ben Wertoy (moord op buurmeisje) en Mehrnaz Didgar (moord op dochter).
Assisenvoorzitter Michel Jordens (met pensioen)
Voor hij naam en faam verwierf als assisenvoorzitter, was Michel Jordens achtereenvolgens advocaat, correctioneel rechter en onderzoeksrechter. Vanaf 2004 leidde hij assisenprocessen in het rechtsgebied Antwerpen/Limburg. Sinds 2016 is Jordens met pensioen. Hij zat 67 assisenprocessen voor, waaronder de spraakmakende processen tegen Ronald Janssen (meervoudige moord), Hans Van Themsche (dubbele moord) en Els Clottemans (‘parachutemoord’).
Politierechter Peter D’Hondt
Peter D’Hondt is sinds 1995 rechter bij de politierechtbank van Dendermonde. Hij profileerde zich in de loop der jaren als boegbeeld in de strijd voor meer verkeersveiligheid. In zijn engagement schuwde D’Hondt de controverse niet. Zo bestempelde hij snelrijders als ‘verkeerscriminelen’ en nam hij het voortouw met zware straffen, zoals een levenslang rijverbod voor veelplegers.
Politierechter Geert Vandaele
Na een carrière als advocaat werd Geert Vandaele zittend magistraat. Hij was burgerlijk rechter en jeugdrechter. Sinds 2011 is Vandaele politierechter in Veurne. Door de tv-reeks De Rechtbank verwierf hij naam en faam als een magistraat die de taal van zijn beklaagden spreekt (West-Vlaams). Hij doorspekt zijn communicatie op zitting graag met humor.
Correctioneel rechter Ariane Braccio
Ariane Braccio - Kempense arbeidersdochter met Italiaanse roots - heeft een carrière achter de rug als advocaat, procureur en (tussentijds) onderzoeksrechter. Vandaag is ze correctioneel rechter in Tongeren. Door de Limburgse context is 70 procent van haar zittingen gelieerd met drugshandel. Braccio liet zich opmerken in het tv-programma De Rechtbank als ‘de strakke hand in een fluwelen handschoen’.
Correctioneel rechter Geneviève Seressia
Nadat ze besefte dat de advocatuur haar niet lag, stapte Geneviève Seressia over naar het Brusselse parket, waar ze jarenlang procureur en woordvoerster was. Daarna werd ze correctioneel rechter in Brussel. In die positie wordt Seressia dagelijks geconfronteerd met typische grootstadproblemen zoals internationale misdaadbendes, illegalen, drugszaken en prostitutie.
Strafuitvoeringsrechter Esther Vanderstraeten
Esther Vanderstraeten begon als advocaat in Brussel. Na een parcours als onderzoeksrechter en beslagrechter, was ze 20 jaar lang correctioneel rechter in Leuven. Vandaag zit Vanderstraeten de Brusselse strafuitvoeringsrechtbank voor. Daar kunnen zwaar veroordeelden (meer dan 3 jaar gevangenis) een aanvraag indienen voor vervroegde invrijheidstelling. Vanderstraeten wikt en weegt zulke dossiers als rechter.
Voormalig correctioneel rechter Jorn Dangreau
Jorn Dangreau was 17 jaar correctioneel rechter in Gent, waar hij alle soorten misdaad behandelde. Hij pionierde er met de drugbehandelingskamer, een justitieproject met meer nadruk op behandeling dan op bestraffing. Dangreau werd ooit omschreven als ‘rock’n’roll-rechter’ omwille van zijn sociale bevlogenheid. Sinds 2017 is hij vrederechter in het kanton Torhout.
