Nieuw op Canvas: Great Continental Railway Journeys

Michael Portillo

Michael Portillo (°1953) is de zoon van een Schotse moeder en een Spaanse banneling na de burgeroorlog. Hij studeerde geschiedenis in Cambridge en was van het begin van de jaren ‘80 tot 2005 actief in de nationale Britse politiek. Van 1995 tot 1997 was hij minister van Defensie in het kabinet van John Major.

In 2005 trok hij zich terug uit de politiek en ging zich helemaal toeleggen op zijn televisiewerk. Ook de jaren daarvoor was hij al geregeld te zien in televisieprogramma’s, als presentator en gast in praat- en panelprogramma’s over politieke, culturele en historische onderwerpen. Daarnaast werkte hij ook mee aan tal van documentaires over de meest uiteenlopende onderwerpen, van de Magna Carta over Wagner en Elisabeth I tot geestelijke gezondheid en de doodstraf. Maar hij profileerde zich vooral als een gepassioneerde ‘treinreiziger’ in zes reeksen over de meest memorabele treinreizen in Groot-Brittannië en vier gelijkaardige reeksen over de mooiste treintrajecten in Europa.

Zelf zegt Michael Portillo het zo bij het begin van deze reis: “Ik vertrek voor een nieuw spoorwegavontuur dat mij naar het hart van Europa zal brengen. Mijn gids is Bradshaw's Continental Railway Guide, een boek uit 1913 die een exotische reiswereld opende voor de Britse toeristen van die tijd. Het toonde hen waar ze naartoe konden gaan, wat er te zien was en hoe ze hun weg konden vinden in het netwerk van duizenden kilometers spoorwegen doorheen het hele continent. Nu, een eeuw later, ontdek ik via diezelfde gids een tijd vol optimisme en energie, waar technologie, industrie, wetenschap en kunsten floreerden. Ik ga op zoek naar dat verdwenen Europa dat, in 1913, niet kon weten dat die levensvreugde korte tijd later zou worden weggespoeld door de oorlog.”

Aflevering 1: Sofia to Istanbul

Michael Portillo begint zijn eerste treinreis in deze reeks met een trip doorheen het Bulgaarse platteland. Hij woont er een traditionele feest ter herdenking van de onafhankelijkheid bij. In het begin van de 20^ste eeuw was deze regio net als de rest van de Balkan een kruitvat dat betwist werd door de oude en zieltogende keizerrijken van de Ottomaanse sultan, de Russische tsaar en de Oostenrijks-Hongaarse keizer. Na een bezoek aan de hoofdstad Sofia trekt Michael verder naar de oude stad Plovdiv, waar hij een Romeins amfitheater bezoekt. In de velden rondom plukt hij rozen om rozenolie te gaan maken in een honderd jaar oude fabriek. Dan gaat de reis verder langs de oude route van de Orient Express. De eindbestemming is Istanboel, een multiculturele stad waar Europa en Azië elkaar ontmoeten, en waar Michael een boottocht maakt op de Bosphorus. Hij bezoekt er ook de Marmara-tunnel, een spoorlijn die de twee continenten onder de grond en onder de gelijknamige zeestraat met elkaar verbindt.

Aflevering 2: Vienna to Trieste

Deze tweede aflevering voert Michael door een lappendeken van staten die 100 jaar geleden deel uitmaakten van het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk.  In Wenen ontmoet hij een spion uit de Koude Oorlog. Via de met bloed, zweet en tranen uitgehouwen Semmeringpas komt hij aan In de tweede grootste stad van Oostenrijk: Graz. Daar bezoekt hij de Lurgrotte, een grot waar ooit een zeer indrukwekkende reddingsoperatie heeft plaatsgevonden. Vervolgens trekt hij naar Slovenië, waar hij vaststelt hoe de inwoners van de hoofdstad Ljubljana na een zware aardbeving hun nationale identiteit hebben benadrukt door middel van kunst en architectuur. Tot slot reist Michael door naar Italië, waar hij in Trieste proeft van de geïmporteerde koffie uit Wenen, de zelfverklaarde hoofdstad van die drank.

Aflevering 3: Pisa to Lake Garda

In deze aflevering maakt Michael Portillo een trip naar een van de favoriete bestemmingen van de Britse toeristen in het begin van vorige eeuw. In Pisa komt hij van een Britse ingenieur te weten hoe men ervoor heeft kunnen zorgen dat de scheve toren nog niet omgevallen is. Dan trekt hij naar Carrara, waar het marmer dat Michelango gebruikte, nog altijd uitgehouwen wordt. In Bologna waagt hij zich aan de moeilijke opdracht om een spaghetti bolognese te vinden, tot een plaatselijke chef hem een veel typischer gerecht leert maken. In Firenze ontdekt hij dat de ‘Italietta’ van de toenmalige toeristen een heel andere wereld was dan het nieuwe Italië zoals dat door de futuristen werd gezien. Daarna trekt hij naar het noorden, tot in Gargnano, waar hij meer te weten komt over het onstuimige liefdesleven van een van Engelands grootste schrijvers, D.H. Lawrence. De trip eindigt met een toertje op het Gardameer in een speedboot.

Aflevering 4: Athens to Thessaloniki

In deze Griekse odyssee reist Michael Portillo vanuit de Atheense haven Piraeus naar Thessaloniki, een stad die 100 jaar geleden nog maar pas heroverd was op de Ottomanen na vier eeuwen Turkse overheersing. In Athene bezoekt Michael de Acropolis en hij proeft er van moussaka en baklava. Hij ontdekt er ook hoezeer Griekenland in de loop van de geschiedenis werd beïnvloed door de Turken, de Britten, de Fransen en de Russen. En – de geschiedenis herhaalt zich – hoe het land in 1913 ook al in moeilijke financiële papieren zat. Hij trekt langs het Kanaal van Korinthe en stelt vast dat de geschiedenis van de moderne spoorwegen al zeer ver teruggaat. In Delphi blijkt dan weer een heel dorp te zijn afgebroken om de site van het orakel te kunnen uitgraven. Langs de kleine Pelionspoorweg reist Michael naar het dorp Milies, waar hij meer te weten komt over de plaats van de orthodoxe kerk in de Griekse samenleving. De reis eindigt in Thessaloniki, waar koning George I in 1913 vermoord werd.

Aflevering 5: The Black Forest to Hannover

Michael gaat diep in het Zwarte Woud op zoek naar de ziel van Duitsland. Hij ontdekt er hoe Hans en Grietje hebben bijgedragen tot het nationale gevoel van de Duitsers. Een cursus koekoeksklokken maken brengt hem terug naar graveertechnieken uit de 18e eeuw en de wortels van de Duitse ‘gründlichkeit’. Daarna trekt hij verder naar de ruïnes van Schloss Heidelberg en krijgt hij een introductie in de aandelenhandel op de beurs van Frankfurt. Vervolgens gaat het naar de Universiteit van Göttingen, waar hij het studentenleven in het begin van de 20e eeuw leert kennen. In de windtunnel van Göttingen ziet hij testtreinen snelheden tot 360 km/h halen.

Aflevering 6: Barcelona to Mallorca

In het land van zijn voorouders kan Michael Portillo zijn hart ophalen, maar hij wordt er ook geconfronteerd met de regionale verschillen die in het begin van de vorige eeuw aan de oorsprong lagen van de  Spaanse burgeroorlog. Een conflict dat er ook voor gezorgd heeft dat zijn familie verdeeld is geraakt en zijn vader in ballingschap werd gestuurd Naar Groot-Brittannië. Op het Baleareneiland Mallorca maakt hij een spectaculaire trip langs een spoorwegtraject uit 1912 en een tramlijn uit 1913. Hij fungeert tijdens zijn reis ook letterlijk als steunpilaar voor een Catalaanse mensentoren en leert hoe hij de perfecte paella moet bereiden. In Barcelona ontmoet hij de man die het werk van Antoni Gaudí voltooid heeft, en hij bezoekt een prachtig art nouveau-muziekpaleis met een emotionele geschiedenis.

In de pers

Former Conservative MP Michael Portillo is now a seasoned television traveller, who produces a particularly enjoyable variation on the genre, trains being his preferred mode of transport.
The Telegraph

Part modern-day travelogue, part history documentary, part theatrical performance, those familiar with the format will know it makes for an absorbing package.
The Independent

As a presenter, Portillo is wildly uncool and fanboy-like in his determination to be enthusiastic about everything. Yet it works, because he looks as if he genuinely is interested in the people he meets and the daft things he throws himself into doing.
Theartsdesk.com