Nieuw op Canvas: IS in het vizier - Met Rudi Vranckx op zoek naar het duistere hart van IS

“Dit is het meest uitdagende project dat ik ooit heb ondernomen”
Rudi Vranckx

Hoe vat je het zwarte gat zonder er zelf in opgezogen te worden? Die uitdaging stelde zich voor Rudi Vranckx en zijn ploeg. Het resultaat is IS in het vizier, een unieke blik in het duistere hart van IS.

De voorbije maanden waren heftig voor Vranckx en z’n team. “We hadden onszelf de opdracht gegeven om het zwarte gat van IS in te duiken, wat per definitie onmogelijk is. We wilden naar een plek waar je eigenlijk niet naartoe kan. En toch hebben we die mission impossible op twee manieren waargemaakt: door fysiek zo dichtbij als mogelijk bij het zwarte gat te komen, aan de frontlinies van de oorlog tegen IS, maar ook door in de hoofden te kruipen van de mensen die IS hebben meegemaakt. De vluchtelingen, maar vooral ook de deserteurs, zij die zelf de duisternis in zich meedragen.”

“Een nieuw soort oorlog”

Die missie bracht Rudi Vranckx en zijn ploeg naar het hart van de strijd in Irak en het ontrafelende Libië, waar jihadi’s tot de dood vechten voor de utopie van het “kalifaat”. Maar ook naar Turkije, Libanon en Tunesië: landen die in de slipstream van de oorlog ontwricht dreigen te raken. Vranckx ontmoette gewone mensen in de getroffen regio’s en militieleden die zich straat na straat een weg vechten in de versterkte bolwerken van IS, daalde af in de tunnels waar IS zich verschanste en kreeg een uitzonderlijke inkijk in de Amerikaanse dronebasis nabij Mosoel. Maar net zo goed verkende hij dat andere, verborgen strijdperk: de diepste catacomben van het internet en versleutelde messaging-apps. Want dit is een totaal nieuwe soort van oorlog, die zich op veel fronten afspeelt.

“De werkelijkheid overstijgt de fictie”

Maar Vranckx wilde ook begrijpen wat jongeren drijft om zich aan te sluiten bij de horrormachine van IS. Hij ontmoette getraumatiseerde kindsoldaten die amper onder woorden konden brengen wat ze gezien hadden, en ex-strijders zonder een greintje wroeging. Moeders die verweesd achtergebleven zijn en gezinnen die halsoverkop zijn moeten vluchten voor de zwarte vlag.

“De werkelijkheid overstijgt de fictie”, vertelt hij over zijn ervaringen. “Je kan het zo intens, zo waanzinnig niet bedenken, en toch moet je het proberen te vatten. Dat hebben we meegenomen in deze reeks: niet alleen in wat we tonen, maar ook hoe we het tonen. Gebruikt IS drones aan het front? Dan doen wij dat voor onze luchtbeelden ook. Verspreiden ze cyberpropaganda die zo uit een game zou kunnen komen? Dan gebruiken wij dezelfde beeldtaal.” 

“Het is nog niet voorbij”

Tonen en lessen trekken, dat is volgens Rudi Vranckx de kern van journalistiek. “Je gaat op zoek naar de thema’s die onze tijd bepalen of, in dit geval, onze tijd verscheuren. Als woede en angst vandaag het publieke debat overheersen, dan is het onze verdomde plicht om ons licht te laten schijnen op de oorzaken daarvan, hoe confronterend ook. Toen we eraan begonnen, leek het ons een bijna onmogelijke missie. Maar nu, op het einde van de rit, denk ik dat het ons gelukt is. Niet dat het er nu op zit; voor onze maatschappij begint de opdracht hier nog maar. We moeten voorbij de polarisatie zien te raken en voluit inzetten op inclusie. Want als er mij één gevoel bij blijft na IS in het vizier, dan is het wel dat: het is nog niet voorbij.”

Aflevering 1 : voor God en kalifaat – dinsdag 21 maart

Hoe dicht kan je bij IS raken? Rudi Vranckx start zijn zoektocht aan het front in Libië, waar jihadi’s vechten om de stad Sirte. Maar wie zijn die jihadi’s precies? Wat verwachten ze van het ‘kalifaat’? Worden hun verwachtingen ingelost? Hoe gaan ze om met de gruwelijke praktijken van de terreurbeweging. Is er een weg terug? En wat denkt hun familie over hun keuze? Om een antwoord te vinden op die vraag trekt Vranckx van Libië over Tunesië naar Syrië.

Aflevering 2 : In de tegenaanval – dinsdag 28 maart

De snelle opmars maar vooral ook de gruwelijke praktijken van IS in Irak en Syrië sloegen de wereld met verstomming. In deze tweede aflevering onderzoekt Rudi Vranckx hoe de internationale gemeenschap in de tegenaanval gaat, vaak samen met plaatselijke milities. In de Iraakse woestijn wordt het net rond het IS-bolwerk Mosul steeds strakker aangespannen. Daarbij worden de modernste oorlogstechnieken ingezet tegen een primitief maar fanatiek leger. Rudi Vranckx ontmoet de vader van een levend verbrande Jordaanse piloot, praat met Amerikaanse en Belgische militairen en trekt naar het front met Koerdische Peshmerga’s.

Aflevering 3 : Verschroeide aarde – dinsdag 4 april

IS zit in het defensief. Maar daarmee is het probleem niet opgelost. In deze aflevering toont Rudi Vranckx hoe de terreurbeweging overal een spoor van vernieling achterlaat: verwoeste steden, vernietigd erfgoed, brandende oliebronnen en heel veel menselijk leed. In de steden die de coalitietroepen hebben heroverd op IS, krabbelen de inwoners weer recht na jaren onder het juk van de jihadi’s. Ze proberen te begrijpen wat ze hebben meegemaakt en hun leven weer op te bouwen. Maar makkelijk is dat niet.

Aflevering 4 : Een nieuw front – dinsdag 11 april

Na zijn reis naar het duistere hart van IS keert Rudi Vranckx in deze laatste aflevering terug naar eigen land. Want de tentakels van de terreurbeweging reiken ook tot bij ons. Het grondgebied van het ‘kalifaat’ brokkelt wel af, maar de strijd is nog lang niet gestreden. De ‘cyberoorlog’ om de geesten van jonge moslims overal ter wereld gaat onverminderd voort. In deze aflevering onderzoekt Vranckx hoe dat in zijn werk gaat en hoe de tegenaanval ook online is ingezet. Hij vraagt zich ook af hoe we de ‘terugkomers’ moeten aanpakken in onze gepolariseerde maatschappij.

IS in het vizier : online

Sinds Rudi Vranckx en zijn team vorig najaar aan hun project begonnen, zijn hun opnamereizen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten op de voet te volgen op canvas.be, deredactie.be en de sociale media. Bij de start van de reeks steken ze nog een tandje bij, onder meer een longread over de cyberwar van en tegen het kalifaat, een 360°-video en nog meer duiding en extra materiaal online. 

Canvas verzamelt extra en verdiepend materiaal bij de reeks op vranckx.canvas.be. Op deredactie.be heeft Is in het vizier een eigen pagina. 

Natuurlijk blijft de Vranckx-redactie ook 24 uur op 24 aanwezig op de sociale media:

• Instagram: @teamvranckx
• Facebook: In het spoor van Rudi Vranckx
• Twitter: @RudiVranckx

IS in het vizier : on tour

Rudi Vranckx brengt zijn ervaringen en verhalen van het voorbije halfjaar niet alleen op het tv-scherm, maar ook naar de Vlaamse studenten. In de aanloop naar de eerste aflevering van IS in het vizier start hij zijn college tour met een voordracht in Leuven, om daarna ook nog Brussel en Antwerpen aan te doen. Aansluitend bezoekt hij scholieren en jongeren in Diest en een West-Vlaamse gesloten instelling. Beginnen doet Vranckx dus op 8 maart in Leuven, waar hij meteen ook een paar fragmenten uit de tv-reeks IS in het vizier in avant-première zal tonen.

• Woensdag 8 maart: K.U. Leuven Rechtsfaculteit (voor de studenten Criminologie)
• Dinsdag 14 maart: K.U. Leuven campus Brussel (Economie en Bedrijfswetenschappen)
• Dinsdag 28 maart: Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen /Theaterstudio campus De Singel

Voor wie er op geen van de drie onderstaande college-data bij kan zijn, wordt de avond van 14 maart integraal gestreamd op deredactie.be en canvas.be vanaf 19.30 u.

IS in het vizier : lessenpakket

Ook leerkrachten die Rudi Vranckx niet in levende lijve voor de klas krijgen, kunnen aan de slag met IS in het vizier. De Vranckx-redactie heeft een multimediaal lessenpakket ontwikkeld dat specifiek is afgestemd op maat van jongeren.

De thema’s die in de reeks aan bod komen, worden rijkelijk geïllustreerd met videomateriaal. Een ideaal vertrekpunt voor een actuales of een klasgesprek.

Het lesmateriaal wordt vanaf  16 maart aangeboden op canvas.be, deredactie.be en de website van het VIAA (Vlaams Instituut voor archivering).