Nieuw op Canvas: Ontoerekeningsvatbaar

Maandag 27 april 2020 - In de vierdelige reeks Ontoerekeningsvatbaar gaan tien geïnterneerde mensen de uitdaging aan om samen met een gerenommeerde artiest een kunstwerk te maken. Allemaal hebben ze mentale problemen en die zijn even uiteenlopend als de delicten die ze hebben gepleegd en waarvoor ze zijn geïnterneerd.  Sommigen zijn in een psychiatrisch centrum terechtgekomen, anderen zijn achter de tralies beland. Maar dan wel zonder datum van vrijlating in het verschiet. Zonder het doorlopen van een therapietraject is er geen vrijlating mogelijk. Zonder inzicht geen tweede kans. 

Doorheen de reeks trachten tien kunstenaars hun projectpartner voorzichtig te doorgronden. Geleidelijk aan gunnen de geïnterneerden hen een blik in hun leven, in hun hoofd, in hun ziel. En stukje bij beetje begin je als kijker beter te begrijpen wat dat nu eigenlijk betekent, “ontoerekeningsvatbaar” zijn.

Ontoerekeningsvatbaar: vanaf woensdag 13 mei om 21.20 u. op Canvas en meteen integraal op Canvas.be / VRT NU.

Tien duo’s, tien kunstwerken, tien verhalen

Eén van de artiesten is tv- en filmmaker Jonas Geirnaert. Hij begeleidt de 24-jarige Jan bij de creatie van een animatiefilm over ‘Frezal’, een antiheld, waarvoor Jan de inspiratie haalde uit zijn eigen leven.

Stefaan Degand worstelt dan weer met de vraag welke houding hij best kan aannemen tegenover Dennis, een 54-jarige pedoseksueel. Verdient zo iemand wel zijn aandacht, en die van ons?

De andere duo’s zijn:

• Muzikant Mauro Pawlowski & Iqbal
• Schrijver Herman Brusselmans & Marjolein
• Choreografe Min Hee Bervoets & Kristof
• Rapper Willie Wartaal (van De Jeugd van Tegenwoordig) & Yani
• Beeldend kunstenaar Kamagurka & Rita
• Schilder Charlotte De Cock & Ludovicq
• Fotografe Bieke Depoorter & James
• Beeldend kunstenaar Arne Quinze & Nora

Stefaan Degand, Min Hee Bervoets, ​ Jonas Geirnaert, Bieke Depoorter, Herman Brusselmans en Kamagurka staan ter beschikking voor telefonische interviews. Graag een seintje via [email protected].

Tussen misdaadbestrijding en geestelijke zorg

De reeks biedt een inkijk in de forensische psychiatrische zorg, een weinig bekend domein op het kruispunt van misdaadbestrijding en geestelijke gezondheidszorg.  

Naast de geïnterneerden en de kunstenaars die hen begeleiden, komen ook hun ouders of andere familieleden aan het woord. Ook zij krijgen de kans om hun versie van de feiten te brengen. Zij bevinden zich in een moeilijke spreidstand: velen van hen zijn rechtstreeks of onrechtstreeks het slachtoffer van de daden van hun geïnterneerd familielid. Maar zeker als ouder geef je je kind niet snel op, ondanks de soms gruwelijke feiten die ze pleegden en de taboes die rond internering hangen. Zij bieden de geïnterneerde vaak een laatste houvast, zij zijn de enigen die nog onvoorwaardelijk in hen blijven geloven.

De verhalen van de geïnterneerden in de reeks zijn vaak hard, maar ze worden op een tactvolle en fijngevoelige manier verteld, met respect voor de kwetsbaarheid van alle betrokkenen. De portretten, de gesprekken en het tot stand komen van de kunstwerken worden subtiel en artistiek in beeld gebracht. Het resultaat is een eerlijke en vaak ontroerende reeks.

Ontoerekeningsvatbaar is een programma van De chinezen in samenwerking met de organisatie ‘Te gek!?’, naar een concept van Sven unik-id. Net als ‘Te gek!?’ wil Ontoerekeningsvatbaar geestelijke gezondheidsproblemen bespreekbaar maken. 

Wat is internering?

Internering is een beveiligingsmaatregel van onbepaalde duur voor een persoon die een misdrijf heeft gepleegd, maar die door zijn of haar psychische kwetsbaarheid en/of verstandelijke beperking (in de wet gebruikt men de term ‘geestesstoornis’) onvoldoende in staat was om de daden die tot het misdrijf geleid hebben, te controleren. De rechter beslist om iemand te interneren met als doel de maatschappij te beschermen én de nodige zorg en begeleiding te voorzien zodat die persoon op termijn terug een plaats in de maatschappij kan innemen. Als de psychische kwetsbaarheid voldoende gestabiliseerd is, en het risico op een herhaling van nieuwe feiten gedaald is, kan er beslist worden om de interneringsmaatregel te beëindigen.

Meer informatie over internering: www.vangevangenisnaarzorg.be

Aflevering 1

In deze aflevering trachten rapper Willie Wartaal, choreografe Min Hee Bervoets, beeldend kunstenaar Arne Quinze en acteur Stefaan Degand voorzichtig het leven van hun projectpartners te doorgronden. Yani wil in de gevangenis een rapnummer over zijn autisme opnemen, Norah creëert haar eigen droomwereld om even aan de realiteit te ontsnappen, en Kristof probeert zijn levensloop te vatten in een dans. Ondertussen wordt Stefaan Degand met verstomming geslagen, wanneer Dennis hem vertelt over de misdaden die hij beging.

Aflevering 2

In deze tweede aflevering overweegt acteur Stefaan Degand om zijn samenwerking met de pedoseksuele Dennis stop te zetten. Kristof kijkt vol spanning uit naar zijn dansvoorstelling met choreografe Min Hee Bervoets en Yani werkt naarstig verder aan zijn rapnummer met Willie Wartaal. Film- en televisiemaker Jonas Geirnaert leert Jan kennen. Jan heeft autisme en is psychose-gevoelig. Hij heeft de cartoonheld ‘Frezal’ uitgevonden, die hij samen met Jonas tot leven wil brengen in een animatiefilm. Kamagurka gaat tenslotte aan de slag met de manisch depressieve Rita om het verhaal achter haar erg zware feiten op een enorm doek samen te vatten.

Aflevering 3

Vandaag keert de zwakbegaafde James samen met Magnum-fotografe Bieke Depoorter terug naar waar het voor hem allemaal begon: zijn ouderlijk huis in Brugge. Yani is helemaal klaar voor zijn grote finale: een rapconcert met Willie Wartaal, Ludovicq vertelt schilder Charlotte De Cock in het Forensisch Psychiatrisch Centrum van Gent in alle openheid over zijn psychose-gevoeligheid, en Jan wacht bang op zijn overplaatsing van de gevangenis naar de psychiatrie. Intussen bereikt de spanning tussen de pedoseksuele Dennis en Stefaan Degand een onomkeerbaar hoogtepunt.

Aflevering 4

Geleidelijk aan gunnen de geïnterneerden ons een blik in hun leven, in hun hoofd en in hun ziel, stap voor stap begrijpen we als kijker beter wat dat eigenlijk betekent, ’ontoerekeningsvatbaar’. Marjolein vertrouwt Herman Brusselmans toe dat ze haar euthanasieaanvraag voor ondraaglijk psychisch lijden heeft ingediend. Iqbal probeert samen met Mauro Pawlowski zijn paniekaanvallen te overwinnen, de psychose-gevoelige Ludovicq botst op geheel eigen wijze op z’n grenzen, en Jan is zenuwachtig voor de première van de animatiefilm “Frezals World”, die hij samen met Jonas Geirnaert creëerde.