Nieuw op Canvas: Sabena – de geschiedenis van onze nationale luchtvaartmaatschappij

20 oktober 2021 - Op zondag 7 november is het precies 20 jaar geleden dat Sabena na bijna 80 jaar de boeken neerlegde. Voor Canvas een prima aanleiding om terug te blikken op de roemrijke, maar ook turbulente geschiedenis van onze nationale luchtvaartmaatschappij. Van de pioniersjaren na de Eerste Wereldoorlog over de gouden jaren van de luchtvaart in de jaren zestig en zeventig tot de tragische teloorgang van het bedrijf in het begin van de 21ste eeuw. Een verhaal dat onlosmakelijk is verbonden met de geschiedenis van ons land.

Vijf afleveringen lang ontdekken we de fascinerende geschiedenis van de Belgische ‘flagcarrier’ aan de hand van unieke archiefbeelden en getuigenissen van de mensen die erbij waren en het van dichtbij volgden, van de eerste piloten tot de laatste stewardessen. Want Sabena was meer dan zomaar een luchtvaartmaatschappij. Het was een Belgisch kroonjuweel. Een trots voor zij die er werkten en een baken van vertrouwen in verre buitenlanden.

De reeks staat niet alleen stil bij de grootse momenten, maar heeft ook oog voor de kleine verhalen en de verzwegen schandalen. De geschiedenis van de maatschappij weerspiegelt de Belgische tijdsgeest en gaf ze zelfs mee vorm. Dat maakt van Sabena niet alleen een symbool, maar ook een spiegel van de natie.

Sabena is een productie van Diplodokus in samenwerking met Canvas en Belga Films Fund. Een vijfdelige docureeks naar een idee van Margot Vanderstraeten en Pascal Verbeken, die naast de research ook de interviews verzorgden. ​ De stem van acteur en amateurpiloot Lucas Van den Eynde brengt het verhaal van Sabena tot leven. ​ VRT-journalist en luchtvaartspecialist Steven Decraene bespreekt in de laatste aflevering de aanloop naar het faillissement. 
​Eindredactie: Bram Conjaerts / Productie: Barbara Dyck en Maarten Bernaerts

Sabena : vanaf woensdag 3 november om 21.35 u. op Canvas en op VRT NU.

“Je mocht bij Sabena alles doen. Het is pas op het ogenblik dat er problemen opdoken dat ze tussenbeide kwamen”
​Piloot Piet Van Riet

Sabena was, op KLM na, de oudste nationale luchtvaartmaatschappij van Europa en mag met recht en reden een luchtvaartpionier genoemd worden. ​

De Société Anonyme Belge d'Exploitation de la Navigation Aérienne werd bijna een eeuw geleden, op 23 mei 1923, opgericht onder impuls van koning Albert I. De eerste vlucht vertrekt van het vliegveld van Haren net buiten Brussel naar het Britse Lympe, met een De Havilland DH-9. Maar, als een prelude op driekwarteeuw verliezen en financiële putten, slaagde de kersverse maatschappij er dat eerste jaar al niet in om uit de rode cijfers te blijven.

Pas na de tweede wereldoorlog – ​ uiteraard een moeilijke periode voor Sabena – komt het bedrijf echt tot volle expansie. De vluchten op Afrika worden hervat en uitgebreid, en transatlantische vluchten opgestart. Het personeelsbestand verviervoudigt en de vloot wordt gemoderniseerd. Maar rendabiliteit is er nooit echt bij.

De daaropvolgende decennialange calvarietocht van herstructureringen, sociale onrust, overheidsinjecties en mislukte allianties levert het bedrijf na de gouden jaren de bijnaam Such A Bad Experience Never Again op. Het maakt dat de meeste Belgen een haat-liefdeverhouding met Sabena hebben.

Die dubbelzinnige houding van de Belg verklaart wellicht mee het wedervaren van de maatschappij. Want de overheid mag dan wel voor tientallen miljarden Belgische frank in Sabena gepompt hebben, echt van harte is dat nooit gegaan. Het bedrijf krijgt altijd net genoeg geld van de politiek om het hoofd boven water te houden, maar nooit genoeg om een ernstige doorstart te nemen. Velen voelen zich geroepen, maar niemand slaagt erin om de tanker te keren. ​

De geschiedenis van Sabena vanaf de jaren ’80 kan je kort samenvatten als een aaneenrijging van financiële problemen en saneringsoperaties. Ook de internationale context – met stijgende olieprijzen, de opkomst van terrorisme en toenemende concurrentie – speelt in het nadeel van de maatschappij. Het definitieve failliet van de trotse Belgische flagcarrier in 2001 komt dan ook niet uit de lucht gevallen.

Aflevering 1: Het grote avontuur
​woensdag 3 november

Avontuurlijke piloten kleuren de pioniersjaren van Sabena. Andere continenten liggen binnen handbereik, maar vliegen blijft een voortdurende uitdaging.

Meer informatie over deze aflevering

Aflevering 2: Turbulentie
​woensdag 10 november

Sabena loodst België de moderne tijd in. Expo ‘58 staat symbool voor het vooruitgangsoptimisme, maar in de jaren zestig kent de maatschappij enkele dramatische incidenten.

Meer informatie over deze aflevering

Aflevering 3: Een klasse(n)maatschappij
​woensdag 17 november

Sabena staat garant voor klasse en de stewardess wordt in de jaren zestig steeds meer het uithangbord van de maatschappij. In het luxueuze pantser verschijnen ook de eerste barsten.

Meer informatie over deze aflevering

Aflevering 4: Mayday Mayday Mayday
​woensdag 24 november

In de jaren zeventig maakt Sabena kennis met een nieuw fenomeen: terrorisme. De democratisering van de luchtvaart zorgt ervoor dat meer mensen kiezen voor het vliegtuig, maar de opkomende concurrentie is moordend.

Meer informatie over deze aflevering

Aflevering 5: De crash
​woensdag 1 december

In de jaren negentig stapelen de verliezen zich op. Sabena moet op zoek naar een partner. Het personeel kijkt machteloos toe hoe de top de tanker tevergeefs probeert te keren.

Meer informatie over deze aflevering