Nieuw op Canvas: Wetenschap redt de wereld

“Er is geen betere remedie tegen doemdenken dan het enthousiasme van wetenschappers die op zoek gaan naar oplossingen in plaats van bij de pakken te blijven zitten.”
Jeroen Buyse

Van goedbedoeld tot gemeengoed

Het uitgangspunt van elke aflevering is een probleem dat ons allemaal aanbelangt: van files over stress tot de opwarming van de aarde. En dan gaat Jeroen samen met wetenschappers op zoek naar een oplossing voor dat probleem. De oplossingen die zij aanreiken, variëren van “wellicht gemeengoed over tien jaar” tot “wel heel erg futuristisch”. Gaan we, in afwachting dat de mens eindelijk wijzer wordt, de opwarming van de aarde tegen met geo-engineering, of met hoogtechnologische materialen die de CO2 weer uit de lucht halen? Kan onderzoek naar de chemische processen in onze hersenen ons van stress verlossen? En zullen we dankzij genetische manipulatie ooit onze levensverwachting kunnen verveelvoudigen, iets dat met sommige dieren al is gelukt?

Gesofisticeerd en ongegeneerd

Wetenschap redt de wereld is een zoektocht die ons naar de meest gesofisticeerde labo’s brengt, in eigen land maar ook in Cambridge, Chicago, New York, enz. Jeroen neemt de kijker op sleeptouw in een ongegeneerde stijl, gemodelleerd op die van honderdduizenden YouTube-filmpjes waarin wie iets te zeggen heeft, dat gewoon vertelt. Hij draait er zijn hand ook niet voor om zelf mee te werken aan een experiment of als proefkonijn te dienen. Elke nieuwe oplossing die Jeroen ontdekt, brengt hem weer bij nieuwe vragen en een nieuwe richting in zijn zoektocht. Maar nooit verliest hij zijn geloof in de mogelijkheden van de wetenschap.

Jeroen Buyse

Jeroen Buyse is een wetenschapsfan die al jaren zijn sporen verdient achter de schermen van de tv-wereld. Daarnaast presenteerde hij op VT4 de programma's Je zal zet maar hebben en Galileo, en trad hij naast Tom Waes aan in het verborgen-cameraprogramma De oplichters.

Op tv en online

Vaak roepen de wetenschappelijke oplossingen in het programma zware ethische vragen op. Daarom gaan makers en wetenschappers van Wetenschap redt de wereld na afloop van de tv-uitzending online in debat met de kijkers op canvas.be.

Canvas.be brengt ook extra informatie en interactieve verhalen over de afleveringen en andere wetenschappelijke thema’s. Zo is er vanaf de week van 2 november een reeks artikelen van wetenschapsjournalist Dirk Draulans.

Debat

Op zondag 22 november, op de Dag van de Wetenschap en daags voor het begin van de reeks, organiseert Canvas in het Radiohuis in Leuven een debat rond het thema ‘Kan wetenschap de wereld redden?’ Met: de professoren Annemie Geeraerd (KU Leuven), Koen Kas (Ugent) en Wim Pinxten (UHasselt), en Barbara Debusschere (Chef Wetenschap bij De Morgen). Jeroen Buyse modereert het debat. Inschrijven kan via canvas.be.

In de klas

Canvas slaat de handen in elkaar met Uitgeverij Plantyn om op basis van Wetenschap redt de wereld een aantrekkelijk lessenpakket samen te stellen dat leraren wil helpen om leerlingen warm te maken voor wetenschap. Leerkrachten krijgen bij elke aflevering gratis kant-en-klaar lesmateriaal dat ze kunnen inzetten in de klas en dat is afgestemd op de leerplannen van 2de graad ASO en TSO, met aangepaste opdrachten, proeven en maatschappelijk relevante rollenspelen. Leerlingen krijgen toegang tot de afleveringen en lesmateriaal uit Wetenschap redt de wereld en ontdekken op een toegankelijke en begrijpbare manier hoe de wetenschap ons alle dagen helpt.

Wetenschap redt de wereld is een programma van Canvas
#wrdw

De afleveringen

Aflevering 1: Nooit meer doodgaan? - maandag 23 november

Oud worden, aftakelen en doodgaan. We proberen er zo weinig mogelijk aan te denken, maar er valt niet aan te ontkomen. Of toch? In Wetenschap redt de wereld beweert Aubrey De Grey, de beroemdste en beruchtste gerontoloog op de planeet, dat ouder worden en aftakelen niet onvermijdelijk hoeft te zijn. En dus gaat Jeroen Buyse op zoek naar wetenschappers die ons leven kunnen verlengen. Hij komt terecht in het labo van dé stamcel-experte, Catherine Verfaillie, en ontmoet de man met de meest geavanceerde bionische arm op de planeet. De Gentse prof Bart Braeckman wil dan weer de veroudering zelf tegenhouden. Zijn team is erin geslaagd om een rondworm 7,5 keer langer te laten leven dan normaal. Voor een mens zou dat betekenen dat ie… 600 jaar wordt. En het kan nog futuristischer: wat als we ons aftakelend lichaam vaarwel zouden kunnen zeggen en virtueel gaan leven?

Aflevering 2: Stop de opwarming - maandag 30 november

Kan de wetenschap ons helpen om de opwarming van de aarde te stoppen? Aan grootse ideeën is er geen gebrek. Zo zijn er wetenschappers die een gigantisch scherm in de ruimte willen hangen en zo het zonlicht tegenhouden. Anderen proberen de CO2 weer uit de lucht te halen. Aan de VUB ontwikkelt Joeri Denayer moleculen die speciaal ontworpen zijn om CO2 op te vangen. In afwachting moeten we natuurlijk minder CO2 produceren, dankzij de zonnepanelen van de toekomst bijvoorbeeld: flinterdunne zonnecellen die je overal op zou kunnen aanbrengen, zelfs op je kleren. En Jeroen Buyse zoekt het nog verder: is het geheim van de CO2-neutrale brandstof te vinden in de oceaan? Maar wat als de effecten van de opwarming echt onomkeerbaar worden, en de opwarming zelfs versnellen? In Oxford en Cambridge zijn ze op zoek naar de noodrem.

Aflevering 3: Stop de stress - maandag 7 december

Een derde van de Belgen lijdt aan stress op het werk. Hoe krijgt de wetenschap onze overkokende hersenen weer kalm? Jeroen Buyse vraagt zich af wat er precies in onze hersenen gebeurt wanneer we stress hebben. Hij ontdekt dat een hormoon dat lang beschouwd werd als de grote boosdoener die ons richting burnout dreef, wel eens hét tegengif tegen stress zou kunnen zijn. Neuroloog Marom Bikson behandelt stress dan weer door elektrische stroom door je hersenpan te jagen. Angstaanjagend, maar toch probeert Jeroen het. En kijk: zijn stressniveau daalt meteen spectaculair… Maar dé grote hype in stressbestrijding anno 2015 is natuurlijk mindfulness. Wetenschap redt de wereld trekt naar het belangrijkste Europese centrum voor wetenschappelijk onderzoek rond mindfulness. Daar ontdekt Jeroen Buyse dat je het effect van mindfulness zelfs kan zien op hersenscans…

Aflevering 4: Red ons uit de file - maandag 14 december

Kan de wetenschap ons uit de file verlossen? Misschien wel. In de toekomst stuurt een gesofisticeerd algoritme elke chauffeur persoonlijk rij-advies zodat hij of zij de weg zo weinig mogelijk volpropt. En terwijl we wachten op de eerste zelfsturende auto op de weg, experimenteren ze in Nederland al met zelfsturende wagens die met mekaar communiceren, en dus precies weten hoeveel plaats ze moeten laten. Eenmaal auto’s dát kunnen, vermindert de file spectaculair. Maar Jeroen Buyse zoekt verder. Zo komt hij terecht bij een Duitse wetenschapper met een wild plan om alle vrachtvervoer onder de grond te stoppen. En hoe zit het eigenlijk met teleportatie? Zullen we ons ooit door één of andere Scotty naar onze bestemming kunnen laten beamen? Als klap op de vuurpijl ziet Jeroen een jongensdroom werkelijkheid worden: een vliegende auto.

Aflevering 5: 10 miljard mensen voeden - maandag 21 december

Hoe zullen we binnenkort tien miljard mensen kunnen voeden? Door veel effficiëntere landbouw, om te beginnen. In de toekomst zullen landbouwers elke plant apart kunnen verzorgen en oogsten dankzij een batterij aan sensoren, drones en gps-gestuurde machines. Zelfs in de steden zullen we aan landbouw gaan doen: verticale landbouw, in echte boerentorens. Prima, bedenkt vegetariër Jeroen Buyse, maar het échte probleem voor dier en natuur is natuurlijk onze vleesconsumptie. Gelukkig onthult dé wereldwijde topexpert in kunstvlees dat proefbuisvlees binnen 5 à 7 jaar in de supermarkt zal liggen. Nog futuristischer denken ze bij het Europese ruimte-agentschap ESA. Daar ontwikkelen ze het perfect gesloten voedselsysteem. Kan je voedselafval en uitwerpselen van astronauten weer in voedsel omzetten zonder dat ook maar iets verloren gaat? Jawel, dat kan.

Aflevering 6: Misdaad loont niet meer - maandag 28 december

Misdaad bestrijden is vandaag topwetenschap. CSI Leuven is een groep specialisten in allerlei vakgebieden die de krachten bundelen om verdachte overlijdens te onderzoeken. Speciaal voor Wetenschap redt de wereld hebben ze één van hun zaken gereconstrueerd. Stap voor stap onthullen ze aan Jeroen Buyse hoe ze achterhalen wat er precies gebeurd is op de plaats van de misdaad. In deze aflevering ontdekken we ook hoe wetenschappers misdaad proberen te voorkomen. Maar als de misdaad eenmaal gepleegd is, moet je de dader vinden. Aan de  KU Leuven slaagt Peter Claes erin om puur op basis van DNA, gevonden op de plaats van de misdaad, een robotfoto te maken van de verdachte. En in Chicago kan neuroloog Peter Rosenfeld de betrokkenheid van verdachten bij een misdaad bewijzen door hun hersengolven te analyseren…