Nieuwe Nomaden van Vranckx: van Caïro tot Kaapstad

Maandag 11 mei 2020 - De Nomaden zijn een wisselende groep van jonge free lance reporters onder de vleugels van Rudi Vranckx en zijn redactie. Ze verblijven in het buitenland of reizen er speciaal naartoe en plaatsen berichten, foto’s of video’s over de situatie ter plaatse op de Nomaden-Facebookpagina. Geregeld maken sommigen van hen ook volwaardige reportages en documentaires voor Vranckx op zaterdag, meestal vanuit een persoonlijke betrokkenheid. Dat doen ze ondertussen al ruim vijf jaar en het leverde in totaal al meer dan vijftig reportages op.

In mei en juni komen er nog vier bij: over de LGTB-strijd in New York, over alternatieve DJ’s in Caïro, HIV in Zuid-Afrika en vrouwelijke transitvluchtelingen uit Afrika in Brussel.

• Op 16 mei trekken Marieke Dermul en Filip Tielens in Pride is Protest naar de LGTBQ-bar Stonewall Inn in New York, waar de regenboogbeweging 50 jaar geleden begon.
• Op 23 mei laten Johannes Decat en Ruben Depauw ons in DJ’s zonder papieren kennismaken met vier vrienden die in een volkswijk van Cairo muziek en sfeer brengen. 
• Op 30 mei volgen Caroline Masquillier en Anne Hendriks in Disease with no Name vier vrouwen die HIV bestrijden in de townships van Zuid-Afrika.
• In Thank God I’m in Europe op 6 juni ontmoeten Saar Van Eyck en Caroline Van Gastel jonge vrouwelijke transit-vluchtelingen uit Afrikaanse landen in een Brussels nachtverblijf.

In Vranckx op zaterdag, telkens om 20.10 u. op Canvas en canvas.be.

De reportages werden opgenomen voor de coronacrisis.

De jonge reporters kunnen worden gecontacteerd via [email protected]

Zaterdag 16 mei: Pride is protest!

In juni 1969 vonden zware rellen plaats rond de homo/LGTBQ-bar Stonewall Inn in New York. Het waren confrontaties tussen politie, cliënteel en sympathisanten. De incidenten worden vaak beschouwd als het startpunt van de modern strijd voor holebirechten, de wereldwijde regenboogbeweging en de Pride-maniestaties. Exact vijftig jaar later gaan Nomaden Marieke Dermul en Filip Tielens naar hetzelfde cafeetje. Er is opnieuw een Pride aan de gang. Want ook 50 jaar na Stonewall blijft er veel om voor te strijden, vertellen activisten in New York. ‘The work is not close to done!’

De documentaire Pride is protest! brengt in kaart hoe strijdvaardig én creatief dit activisme is. Alternatieve marsen als de Dyke March en de Queer Liberation March knopen immers opnieuw aan bij het originele doel van de eerste Pride uit 1970, dit jaar precies een halve eeuw geleden: protest. En dat is opvallend genoeg niet alleen gericht tegen homofobie en discriminatie vanuit de ‘hetero-wereld’.

Zo klagen veel geïnterviewden de hiërarchie en discriminatie aan binnen de regenbooggemeenschap zelf. De Pride is daarvan een sterk symbool: voor veel LGBTQ’ers is het een parade geworden voor de ‘witte homoman’, net de groep die al het sterkst geëmancipeerd is. Bijzonder pijnlijk, omdat het juist zwarten en latino’s, drag queens en transgenders waren die op de barricades stonden bij Stonewall.

Een ander punt van kritiek is de commercialisering van de Pride. Op Times Square en overal in Manhattan troffen Marieke en Filip etalages en giga-billboards aan met regenboogreclames. Alleen blijkt uit onderzoek dat veel grote bedrijven helemaal niet zo 'gay friendly' zijn en vooral extra willen verkopen.

Marieke en Filip sprokkelen verhalen uit New York die bewijzen dat de strijd nog lang niet is gestreden en ze tonen voorbeelden van creatief protest – van strijdliederen tot activistische drag en zelfs een priester die zijn kerk opent voor queer karaoke.

Marieke Dermul: “Pride is protest! biedt zo vele nieuwe inzichten die ook bij ons in Vlaanderen kunnen leiden tot debat. Waar liggen de breuklijnen op het vlak van sociale acceptatie en inclusie in de LGBTQ-gemeenschap bij ons? Hebben die alternatieve marsen zin of moet de Pride zorgen dat ook de meer kwetsbare LGBTQ-groepen zich (opnieuw) meer vertegenwoordigd voelen? En hoe kan de Pride zijn feestelijk kantje verzoenen met de reden waarom het allemaal begon: protest en zichtbaarheid?”

Een reportage van Marieke Dermul en Filip Tielens © 2020

Zaterdag 23 mei - DJ’s zonder papieren

In 2015 raakte Nomade Johannes Decat hopeloos verdwaald in de historische volkswijk Sayeda Zeinab in Caïro. Op een zanderig plein stuitte hij op een groepje vrienden. Uit hun aftandse luidsprekers schalde oorverdovende muziek. 'Mahragaan,’ riepen ze over het lawaai heen.

‘Mahragaan’ is dé klank van de populaire Egyptische wijken. Het is een mix van traditionele muziek voor huwelijksfeesten met elektronische dansmuziek, en floreerde in de nadagen van de Egyptische revolutie. De teksten gaan over het leven in de wijken, over vriendschap, liefde en opgroeien.

Vier jaar later besluit Johannes samen met vriend en documentairemaker Ruben Depauw en een Egyptische filmcrew terug te gaan naar dat pleintje in Sayeda Zeineb. Wat is er gebeurd met de DJ-dromen van de vrienden? Wat blijft er nog over van de euforie van Tahrir?

Het wordt een harde confrontatie. De sfeer is grimmig. Generaal el-Sisi heeft het land in een houdgreep. De angst voor de geheime dienst is overal voelbaar. Om als DJ te werken in Caïro is een vergunning nodig, en die hebben de vier vrienden niet. Daarbij boksen ze op tegen de jeugdwerkloosheidgraad van wel dertig procent in hun land. Toch blijven ze voluit gaan voor hun muziekdromen. Overal waar ze komen leven de wijken op. De vrienden toveren donkere steegjes om tot bruisende feestjes. Muziek draaiend, zingend, dansend houden ze elk op hun eigen manier het hoofd boven water. En wie weet komt ooit ook die andere grote droom uit: genoeg geld bijeen sparen om te kunnen trouwen.

DJ’s zonder papieren is een portret van vier Egyptische vrienden: evenementenplanner Body, DJ Afriet, DJ Taksi en de jonge danser Shadi. Samen toeren ze met hun feestkaravaan langs de volksbuurten van Caïro, om dan in de vroege ochtend steeds weer terug te keren naar hun eigen wijk: Sayeda Zeineb, een plek die ook voor de filmcrew al snel als een thuis aanvoelt.

Een reportage van Johannes Decat en Ruben Depauw © 2020

Zaterdag 30 mei - Disease with no name

Meer dan 7 miljoen mensen die leven met HIV, overvolle wachtzalen, te weinig dokters. Dat is de harde realiteit in de Zuid-Afrikaanse gezondheidszorg. De overheid worstelt met de vraag hoe ze de groeiende groep van patiënten. Gelukkig zijn er de community workers. Meestal laagopgeleide vrouwen die in moeilijke omstandigheden mensen met HIV bij hen thuis ondersteunen. Nomaden Caroline Masquillier en Anne Hendriks maakten een portret van een aantal van deze vrouwen.

Caroline Masquillier is sociologe. Ze trok voor Universiteit Antwerpen naar de townships in Zuid-Afrika om er onderzoek te doen naar de community health workers:  “Deze vrouwen maakten zo’n indruk op me dat ik hun belangrijke, harde en vaak zelfs gevaarlijke werk niet alleen in de academische wereld wilde voorstellen, maar ik wilde het ook tonen aan de buitenwereld. Daarom maakte ik er samen met Anne Hendriks een reportage over.”

Caroline en Anne volgen vier moedige vrouwen tijdens hun dagelijkse patiëntenronde. Ondanks een karig loon en moeilijke werkomstandigheden, zetten ze zich dagelijks in om mensen die leven met HIV thuis te ondersteunen in hun behandeling. Mensen die HIV positief zijn, dragen een stigma met zich mee en er hangt een taboe over het virus. Mensen durven nog steeds niet altijd aan hun familie te vertellen dat ze positief zijn of willen niet geassocieerd worden met een community health worker. De vier vrouwen die Caroline en Anne in deze reportage volgen, moeten zich soms in bochten wringen om toch tot bij hun patiënten te geraken.

 “Je kiest niet voor hoofdpijn. Je kiest niet voor diabetes. Zo kies je ook niet voor HIV. HIV is geen doodsvonnis. Het virus doodt niet. Het kan je doden als je opgeeft en je medicatie niet goed neemt.”
​Linda, community health worker

In Mitchells Plain, in de buitenwijken van Kaapstad, krijgen Caroline en Ann de kans om een traditionele sangomasessie bij te wonen. Tammy is community health worker én traditionele genezer.

“Wanneer je traditionele geneeskunde toepast, blijft alle ziekte bij je weg. Je voorouders vechten er namelijk tegen in je bloed en botten. Mensen met HIV of TBC help ik echter door hen naar het ziekenhuis te sturen. Ik weet dat je hen niet met traditionele geneeskunde kan behandelen.”
​Tammy

Deze documentaire is niet alleen een Nomaden-reportage voor Vranckx, maar kadert ook in ‘Field’ (www.field.community), een creatief collectief rond wetenschapscommunicatie. Dit collectief werd opgericht door Caroline Masquillier met de bedoeling om op een creatieve manier academisch onderzoek aan een breder publiek te tonen. Op die manier kunnen onderzoeksresultaten, zowel binnen als buiten de academische wereld, beter worden begrepen. Disease with no name is Fields eerste documentaire. De makers bieden zo een meer persoonlijk kijk op de verhalen achter het sociologisch onderzoek aan de Universiteit Antwerpen over community health workers.

Een reportage van Caroline Masquillier en Anne Hendriks © 2020

Zaterdag 6 juni - Thank God I’m in Europe

Wat drijft vrouwen en meisjes om weg te vluchten uit landen als Eritrea en Ethiopië? Wat hebben ze meegemaakt en waarom willen ze zo graag naar Engeland? Nomaden Saar Van Eyck en Caroline Van Gastel draaiden een reportage in het “Sister’s House”, een nachtverblijf voor vrouwelijke vluchtelingen in Brussel. Caroline was er een jaar lang vrijwilligster.

De jonge vrouwen die er verblijven, zijn getraumatiseerd door wat ze hebben meegemaakt. Elke avond staan ze met velen aan te schuiven bij het Sister’s House om een bed te bemachtigen voor de nacht. Ze kunnen er even uitrusten en zelf eten maken.

Segen is 22 jaar en komt uit Ethiopië. Ze zit onder de brandwonden van sigaretten. Ze was twee jaar lang slaaf bij milities in Libië. Toen ze vrij kwam, trok ze verder naar Italië. Haar boot zonk en ze zag honderden lijken in de Middellandse zee drijven. Nu zit ze vast in Brussel na de afwijzing van haar asielaanvraag in Frankrijk. “Ik wil alleen papieren,” zegt ze. “daarna kan ik sterven”. Ze wil naar Engeland, haar laatste hoop.

Inez komt uit Eritrea en is 23 jaar. Ze probeert bijna elke dag naar Engeland te geraken. Illegaal, op een vrachtwagen. “Ik heb een week buiten op straat geslapen. Het is koud en het regent. Nu ben ik ook ziek. Maar wat moet ik doen? Ik blijf proberen.”

“Het zijn mooie, jonge vrouwen, soms nog minderjarig”, zeggen Saar en Caroline. “Ze verzorgen zich goed als ze even in het Sister’s House terecht kunnen. Ja, ze zijn zelfs heel modebewust en koket. Ze zijn heel gelovig, meestal christelijk orthodox, en halen kracht uit het geloof. Maar ook uit het samenzijn met andere vrouwen want ze leven in een wereld zonder een greintje menselijkheid en hebben elkaar nodig om te overleven. Dat speelt zich allemaal af onder onze neus maar de meesten van ons zien het niet”.

Voor de duidelijkheid voegen ze eraan toe: “De reportage werd gemaakt voor de lockdown begon. Sindsdien is de situatie voor de vluchtelingen nog moeilijker geworden. De overeenkomst tussen de gemeente Elsene en het Burgerplatform voor het Sister’s House waar wij filmden, liep ten einde op 15 maart.  Na lang zoeken kan  het Sister’s House nu van maart tot september terecht in een medisch centrum in Brussel dat zijn ruimtes ter beschikking stelt aan het Burgerplatform. Dan zal er weer een nieuwe locatie moeten gevonden worden. Op dit moment zitten er een dertigtal jonge vluchtelingen in lockdown 24 uur op 24. Er zijn geen vrachtwagens die nog de grens over mogen naar Engeland. Er is nu een dubbel aantal vrijwilligers per dag om het Sister House draaiende te houden. Er moet voor veel meer eten gezorgd worden en dus zijn ze op zoek naar meer donaties. Wat is de toekomst van deze jonge vrouwen in de huidige politieke situatie? In het Post Corona tijdperk? Wat is de toekomst van de jonge mannen die in het nachtverblijf voor mannen zitten? Wat met de vluchtelingen die op straat zitten?”

Een reportage van Saar Van Eyck en Caroline Van Gastel © 2020 

Meer informatie over deze reportages op de Facebook-pagina Vranckx & de Nomaden.
​