Onbekende Man Nummer 1
Realiteit overstijgt fictie in Deense docuserie over moord op Italiaans meisje - vanaf 11 september
Donderdag 7 september 2017 — Op 26 november 2010 krijgt onderzoeksrechter Letitzia Ruggeri in de Noord-Italiaanse stad Bergamo een angstige telefoonoproep van Maura Gambirasio. De vrouw vertelt dat haar 13-jarige dochter Yara die avond niet is teruggekeerd na een bezoek aan haar sportclub.
Ruggeri, die haar sporen heeft verdiend met het onderzoek naar maffiamoorden in Sicilië, denkt aan haar eigen dochter en belooft Maura dat zij Yara zal terugvinden. Het is het begin van een onwaarschijnlijk misdaadverhaal met alle ingrediënten voor een fantastische fictiereeks. Helaas is het bittere realiteit.
Drie maanden later wordt het lichaam van Yara ontdekt. Ze is vermoord. Ruggeri bijt zich vast in de zaak die ondertussen heel Italië in haar ban houdt. Een bloedspoor leidt tot een DNA-profiel van de dader. Daarna volgt een intensieve, vier jaar durende zoektocht naar de persoon wiens DNA overeenkomt met dat profiel, een man die in het onderzoek “Ignito nr. 1” wordt genoemd: “Onbekende Man Nummer 1”. Ruim 20.000 DNA-stalen later volgt een doorbraak. Zo lijkt het toch…
De zaak Yara Gambirasio is een van de meest geruchtmakende moordzaken in de recente Italiaanse geschiedenis. De Brits-Amerikaanse regisseur Hugo Berkeley maakte er een fascinerende vierdelige documentaire reeks over: Unkown Male Number 1. Onderzoeksrechter Ruggero, die tijdens het onderzoek zelf heel terughoudend was tegenover de media, was nu wel bereid om mee te werken aan de documentaire en fungeert als kroongetuige.
Vanaf maandag 11 september om 23.00 u. op Canvas en vrtnu.be
“Ik heb tijdens de opnames veel geleerd over forensisch DNA-onderzoek en het verbaasde me hoe ‘interpretatief’ die wetenschap vaak is. Het is merkwaardig hoe abstract de waarheid wordt in een rechtszaal waar experten heel uiteenlopende ‘wetenschappelijke’ verklaringen afleveren en de juryleden (en het publiek) moeten uitmaken wie de meest geloofwaardige theorie heeft.”
Hugo Berkeley, regisseur
Dochter van Italië
Onderzoekrechter Ruggeri tast in het duister na de verdwijning van Yara. Talloze interviews en ondervragingen, zoekacties met speurhonden, intensieve analyses van het mobiele telefoonverkeer in de buurt: het levert allemaal niets op. Uiteindelijk wordt Yara’s lichaam maanden later bij toeval gevonden door een man die op zoek is naar zijn neergestort modelvliegtuigje. Ze ligt in het struikgewas in een industrieterrein op een tiental kilometen van haar woonplaats. De autopsie geeft uitsluitsel over de doodsoorzaak – geweldpleging en blootstelling aan natuurelementen – maar niet over de dader. De begrafenis is bijzonder emotioneel: Yara is ondertussen de dochter van heel Italië geworden.
Doorbraak?
Kort daarna lijkt een doorbraak in de maak: forensische speurders vinden een lichaamsvreemd bloedspoor op het ondergoed van Yara. Letizia Ruggeri kan nu echt op zoek naar de dader. Topgenetici in Amerika onderzoeken het DNA van de “Unknown Male Number 1 (UMN1)”. Ruggeri laat duizenden DNA-stalen verzamelen. Na een lang en ingewikkeld onderzoek komen ze uiteindelijk terecht bij de neef van UMN1, wiens moeder huishoudster was bij het gezin van Yara. Ruggeri denkt dat ze de dader nu snel te pakken zal hebben. Maar alweer lijkt de zaak veel ingewikkelder dan verwacht.
Weerwerk
Uiteindelijk, na vier jaar speurwerk, leidt het onderzoek toch naar een man wiens DNA perfect overeenstemt met het profiel van UMN1. ‘Perfect?’ Daar is de verdediging van de man het niet mee eens, wanneer het proces in 2015 van start gaat. Volgens hen zitten er onnauwkeurigheden in het DNA-onderzoek en daar hebben ze wetenschappelijke bewijzen voor. Bovendien lijkt het psychologisch profiel van de verdachte helemaal niet overeen te stemmen met dat van de moordenaar van het jonge meisje. Hij is zelf een brave familievader die nooit in aanraking is gekomen met het gerecht. Er ontstaan complotverhalen en Wikileaks publiceert bezwarende documenten over het onderzoek.
Climax
Terwijl de openbare aanklager de nadruk legt op het wetenschappelijke bewijsmateriaal pro, focust de verdediging op psychologische en sociale argumenten contra. Het proces begon als een ijzersterke case voor de aanklager, maar geleidelijk lijkt de balans door te slaan in het voordeel van de verdediging.
In de hectische laatste weken van het proces en op de vooravond van het verdict bereikt de spanning en de speculatie een hoogtepunt in de zomer van 2016. Temidden van een ware mediagekte kijken de hoofdrolspelers in dit drama uit naar de afloop. Politie, wetenschappers, advocaten en vooral de betrokken families vragen zich af hoe de teerlingen zullen vallen en wie verantwoordelijk zal worden gesteld voor de dood van Yara.
Italiaans portret
De documentaire reconstrueert het hele onderzoek aan de hand van de getuigenissen van Letitzia Ruggeri en andere speurders. We zien hoe zij jarenlang met monnikenwerk en engelengeduld de meest uiteenlopende pistes onderzoeken en alle mogelijke middelen inzetten, tot en met het onderzoek van duizenden mobiele telefoons, de samenstelling van een DNA-database met 20.000 stalen en stamboomonderzoek dat teruggaat tot 1800 om toch maar de weg te vinden naar Onbekende Man Nummer 1.
Maar we komen ook heel wat te weten over de Italiaanse samenleving, over vooroordelen en racisme, over de rol van de media en de publieke opinie, over de werking van justitie en over het karakter van de Italianen en dan vooral over de meer gereserveerde mensen in het noorden van het land, waar Yara woonde.
