Het verhaal van Sylwester: een Poolse oudstrijder uit Sint-Gillis-Waas

Vechten voor geen vaderland

Tien jaar geleden maakte Bart Verstockt Vechten voor geen vaderland, een documentaire over een vergeten Pools vrijwilligersleger dat tijdens WO II aan de zijde van de geallieerde troepen meestreed om Europa te bevrijden. Tijdens de bezetting van Polen ontvluchtten tienduizenden Poolse mannen hun land en groepeerden zich in Engeland om vanaf ’44 als vrijwillig geallieerd leger, voet aan grond te zetten in Normandië.

Na de oorlog werd het hen jammerlijk duidelijk dat hun vaderland niet bevrijd was. Tijdens de Conferentie van Jalta waren de geallieerde leiders namelijk overeengekomen dat er in het naoorlogse Europa geen plaats meer zou zijn voor een vrij en onafhankelijk Polen. Churchill en Roosevelt lieten Polen samen met andere Centraal-Europese landen achter onder het gezag van het communistische Rusland.

Bedrogen en verbitterd keerde de overgrote meerderheid van de veteranen niet meer naar hun vaderland terug. Daarvoor hadden ze niet gevochten. Zij werden staatlozen en verspreidden zich over heel de wereld. Zo’n 300 van hen kwamen in België terecht. In tegenstelling tot andere landen werden de aangespoelde veteranen in België niet passend beloond en erkend. In 2004 waren ze door de Belgische staat nog steeds niet officieel erkend als oorlogsveteranen en hadden ze geen recht op een oorlogspensioen of medische bijstand.

Vechten voor geen vaderland lokte destijds parlementaire vragen uit. De documentaire hekelde de manier waarop de Belgische overheid gedurende 60 naoorlogse jaren Poolse veteranen die in België verzeild geraakten, als paria’s had behandeld. Kort na de première van de documentaire verkregen de overgebleven veteranen eindelijk hun statuut.

Sylwester

Eén van die Poolse oudstrijders in België was Sylwester Bardzinski. Bart Verstockt hield de voorbije tien jaar contact met Sylwester. In augustus 2013 begon hij met de opnames van een documentair portret. Sylwester toont het dubbelleven van de oorlogsveteraan: thuis in Sint-Gillis-Waas is hij een hulpbehoevende hoogbejaarde man, de schuifelende ‘ouwe’ in de straat, maar op de jaarlijkse oorlogsherdenkingsplechtigheden is hij de zeer gewaardeerde oorlogsheld.

Het bijwonen van deze plechtigheden ordent zijn bestaan en geeft enkele maanden per jaar dynamiek aan het beperkte en stagnerende leven van deze man. Of hoe 70 jaar na datum de oorlog toch nog een positief gevolg heeft voor een oudstrijder.

Sylwester is een intimistisch en ontroerend portret, een ‘a slice of life’ dat een ferme tik uitdeelt.

Sylwester is een documentaire van Bixby (www.bixby.be)

Sylwester: op donderdag 2 juli om 23.15 u. op Canvas