Vranckx: nieuwe Nomaden-reportages uit Columbia, Tunesië, Nigeria en Ethiopië

8 maart 2023 - Na het tweeluik Verkracht aan het front van Inge Vrancken volgen in Vranckx op zaterdag een aantal reportages van de ‘Nomaden’: jonge Vlaamse reporters die net als Rudi Vranckx willen weten wat er in de wereld gebeurt en waarom. Deze keer kwamen ze terug met reportages over een omstreden windenergieproject in Columbia, een 'nieuwe Arabische lente' in Tunesië, het lot van Nigeriaanse vrouwen die in ons land in de prostitutie terechtkomen, en de gevolgen van de burgeroorlog in Ethiopië. Vanaf zaterdag 11 maart om 20.10 u. op Canvas en VRT MAX.

Colombia staat voor een totale energietransitie. Het Zuid-Amerikaanse land wil af van zijn kolen- en gasproductie, en trekt resoluut de kaart van de hernieuwbare energiebronnen – in de eerste plaats windenergie. Maar dat zorgt voor veel tegenstand en controverse bij de plaatselijke bevolking, zo blijkt in de reportage Een wind van verandering van Arne Gillis en Thomas Ceulemans op zaterdag 11 maart.

In 2010 gaven de Tunesiërs het startschot voor de Arabische Lente. De overgang naar de democratie werd ingezet. Maar de hoop op verandering heeft intussen weer plaatsgemaakt voor protest. Glijdt Tunesië opnieuw af naar een dictatuur? Nomaden Eugenie D’Hooghe en Robbe Vandegehuchte maken in De verkeerde generatie kennis met de aanvoerders van de protesten. Op zaterdag 18 maart.

In 2018 werd de 21-jarige Eunice Osayande vermoord in de straten van Brussel. De jonge vrouw werd vanuit Nigeria naar België gesmokkeld, met de valse belofte dat ze hier kapster mocht worden. Uiteindelijk werd ze in de prostitutie gedwongen en moest ze een gigantische schuld afbetalen. En zij is niet de enige. Dat zien we in Eunice Street van Lara Richir, Michelle Peters en Ellen Boonen.

De rotskerken van Lalibela in het noorden van Ethiopië zijn werelderfgoed. Maar tijdens de burgeroorlog werd het dorp bezet door burgermilities van het Tigray-leger (TPLF) die streden tegen het regeringsleger. De soldaten lieten Lalibela achter als een spookdorp. In Het verdriet van de rotskerken toont nomade Laura Zuallaert hoe het leven er nu is.

Met het Nomaden-project geeft VRT kansen aan jonge en veelbelovende reportagemakers.

De jonger reporters kunnen worden gecontacteerd via VRT Communicatie ([email protected])

Meer informatie hieronder.

Een wind van verandering
​Zaterdag 11 maart

Op het Columbiaanse schiereiland La Guajira plannen investeerders de aanbouw van tientallen windparken die in de komende maanden en jaren operationeel zullen worden. Met zijn constante wind lijkt La Guajira hier de uitgelezen plek voor.

In het gebied wonen zo'n 400.000 inheemse Wayuu, en zij zijn over het algemeen minder opgetogen met de plannen. Hun departement is het armste van Colombia. La Guajira is decennialang verwaarloosd door opeenvolgende regeringen. De Colombiaanse overheid en de energiebedrijven zelf vinden dat de Wayuu deze kans moeten grijpen om mee te stappen in de modernisering. De komst van de energiebedrijven zou de perfecte hefboom zijn om voor ontwikkeling te zorgen. Diego Patrón, CEO energiebedrijf Jemeiwaa Ka’I: “Laten we de wind inzetten als hefboom om La Guajira te ontwikkelen”

‘Een wind van verandering’ toont hoe energiebedrijven handig misbruik maken van de armoede in het departement. Ze spelen inheemse families tegen elkaar uit met beloftes van geld en materiële voordelen. Die beloftes leggen de kiem van onderlinge, vaak gewelddadige conflicten. Norbelis Suarez, inheems leidster van de clan-Girnu: “We bloeden, door de schuld van de bedrijven”

Het eerste windpark van La Guajira werd twintig jaar geleden als pioniersproject gelanceerd door het Colombiaanse bedrijf EPM. Het bedrijf geeft zelf toe dat hun aanwezigheid voor spanningen heeft gezorgd in de nabijgelegen Wayuu-dorpen. Dat ligt volgens het bedrijf zelf aan de Wayuu-maatschappij, die georganiseerd is in clans. Al die clans zouden elkaar de loef afsteken op zoek naar het meeste materiële voordeel. Vle Wayuu vinden dan weer dat ze worden bestolen in hun eigen huis. Nu de wind aan economische waarde wint, komt hun unieke cultuur onder druk te staan, vrezen zij.

De reporters laten verschillende bewoners van het schiereiland aan het woord en steken hun licht op bij bedrijfsleiders, lokale overheden, mensenrechtenactivisten en een antropoloog. Allemaal zijn ze op hun eigen manier betrokken bij de nieuwe wind die waait over La Guajira.

Een reportage van Arne Gillis en Thomas Ceulemans

De verkeerde generatie
​Zaterdag 18 maart

Bijna tien jaar na de Arabische lente kwam de onafhankelijke kandidaat Kais Saied in 2019 aan de macht in Tunesië. Sluipenderwijs voerde hij zijn politieke agenda door: hij ontbond het parlement, arresteede oppositieleden en ook de media en de kiescommissie werden geviseerd. ​

Veel Tunesiërs spreken van een ware staatsgreep. Als reactie daarop verzamelen jongeren zich massaal en organiseren ze tal van protestacties over het hele land. Ze zien de prille democratie mislukken en noemen zichzelf daarom ‘de verkeerde generatie’.

Henda is onderzoekster en oprichter van de feministische leerschool. Het torenhoge lef en doorzettingsvermogen van de nieuwe generatie maakt haar hoopvol. “Vandaag hebben we een nieuwe generatie, die misschien niet de dictatuur heeft meegemaakt die ik heb meegemaakt. Maar ik zie een nieuwe generatie die dingen anders wil doen.”

Toch maakt Henda zich grote zorgen over de dagelijkse doden en gewonden. Door de uitzichtloosheid vluchten tal van jongeren naar het buitenland, maar dat is niet altijd zonder gevaar. “Steeds vaker nemen jongeren en activisten heel wat risico's, al verbaast me dat niet. (Over)leven in Tunesië is nu eenmaal riskant.” ​

Een reportage van Eugenie D’Hooghe en Robbe Vandegehuchte

Eunice Street
​Zaterdag 25 maart

In 2018 wordt de 21-jarige Eunice Osayande vermoord in de straten van Brussel. De Nigeriaanse werd naar België gesmokkeld, met de valse belofte dat ze hier kapster mocht worden. Uiteindelijk wordt ze in de prostitutie gedwongen en moet ze een gigantische schuld afbetalen.

Dat is jaarlijks het verhaal van ongeveer 20.000 Nigeriaanse vrouwen en dit al sinds de jaren ‘90. Wie zijn deze vrouwen? Waarom verlaten ze Nigeria? En wat gebeurt er eenmaal ze in Europa belanden?

Nomaden Lara, Michelle en Ellen reizen naar Nigeria en praten daar met vrouwen die het slachtoffer werden van mensenhandel. Jojo is 23 en staat op het punt om Nigeria te verlaten. "Als ik sterf op zee onderweg naar Europa, laat me dan sterven op zee. Ik kan het lijden hier in Nigeria niet meer aan."

Edith woont al vijf jaar in Antwerpen en heeft er alles aan gedaan om uit de prostitutie te stappen. "Ik werd in de prostitutie gedwongen en moest 50.000 euro afbetalen toen ik hier aankwam, en als ik dat niet deed, gingen ze mij en mijn familie vermoorden."

Het Nomaden-team gaat in Brussel op pad met Jimmy Hendriks van de Federale Gerechtelijke Politie. "We zijn al sinds de jaren 90 bezig met de strijd tegen mensensmokkel van Afrikaanse vrouwen, maar eigenlijk is het dweilen met de kraan open"

Een reportage van Lara Richir, Michelle Peters en Ellen Boonen

Het verdriet van de rotskerken
​Zaterdag 1 april

De rotskerken van Lalibela in het noorden van Ethiopië zijn werelderfgoed. Maar tijdens de burgeroorlog werd het dorp bezet door burgermilities van het Tigray-leger (TPLF) die streden tegen het regeringsleger. De soldaten lieten Lalibela achter als een spookdorp. Nomade Laura Zuallaert gaat kijken hoe het leven er nu is.

Veel gebouwen zijn vernield. Omdat de milities en de bewoners van Lalibela dezelfde religie delen, zijn de rotskerken gelukkig bewaard gebleven. Maar het leven is moeilijk. Veel mensen die van toerisme leefden, verloren hun job. In Lalibela stapelde ellende en verdriet zich op. ​
​
​De directeur van de plaatselijke school geeft een rondleiding in wat er van de school overblijft: “Het Tigray-leger heeft de school als kamp gebruikt. Ze probeerden om ervoor te zorgen dat onze studenten niet naar school konden. Ze vernielden al het schoolgerief en de gebouwen. We hebben nog één tekstboek voor veertig studenten.”

Een paar vrouwen proberen te overleven van de verkoop van hout dat ze bij elkaar sprokkelen: “Het ergste was dat we zoveel honger leden. We waren ook bang dat ze ons gingen beroven of aanranden.”

Een reportage van Laura Zuallaert